Húng quế là một loại rau được sử dụng phổ biến trong ẩm thực Việt Nam bởi hương vị hấp dẫn. à một loại rau thơm phổ biến trong ẩm thực Việt Nam và được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon, đặc trưng. Húng quế không chỉ được dùng để làm gia vị cho các món ăn mà còn có nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe. Không chỉ vậy, rau húng quế không chỉ là một loại rau mà còn được xem là phương thuốc quý trong Đông y.
Rau húng quế là gì?
Húng quế có tên khoa học là Ocimum basilicum. Đây là một loại rau thơm đa niên và thuộc họ Hoa môi. Trong dân gian, húng quế còn được gọi là rau quế, é quế hay húng chó.
Húng quế là cây rau có mùi thơm đặc trưng dễ chịu và có thể dùng để làm thuốc. Trong thành phần của rau húng quế có 6% protein, methionine và các loại tinh dầu thơm khác. Ngoài ra, nó còn được dùng nấu nước chữa cảm cúm, nhức đầu và đầy bụng.
Những công dụng của húng quế
Rau húng có rất nhiều công dụng, cụ thể là:
- Loại rau này rất tốt cho hệ tiêu hóa vì tinh dầu có trong lá kích thích cho việc dễ tiêu hóa thức ăn. Vì thế, nó thường được cho vào các món ăn để trị chứng khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy và cả rối loạn dạ dày. Bên cạnh đó, nó có tác dụng giảm bớt khí gas trong dạ dày và cung cấp một lượng chất sắt, canxi và các loại vitamin C. Nó còn là một chất xơ có lợi trong ăn uống.
- Rau húng quế khi dùng sống hay ăn chung với các loại thực phẩm khác rất tốt cho tim mạch và hệ hô hấp. Nó tốt cho người mắc bệnh cao huyết áp và có thể điều trị cảm lạnh, viêm phế quản và cả ho gà, hen suyễn.
- Theo đông y, loài cây này có tác dụng chống lão hóa và chống viêm hiệu quả. Tinh dầu húng chó có chất chống oxy hóa mạnh nên có thể ngăn ngừa sự phát triển của các vi khuẩn gây bệnh. Nó còn có khả năng chống lại các yếu tố độc hại từ môi trường và ngăn một số bệnh ung thư.
- Ngoài ra, do rau húng quế có vị cay, nóng và mùi thơm dễ chịu có tác dụng giúp thư giãn tinh thần, làm ra mồ hôi và chống stress và trầm cảm.
- Chỉ cần dùng nửa thìa quế mỗi ngày nó có tác dụng giảm lượng đường trong máu. Nó điều chỉnh lượng glucose và cải thiện mức insulin trong cơ thể. Từ đó, nó sẽ tốt cho cân nặng và bệnh tim mạch.
- Rau húng quế có tác dụng chữa bệnh ngoài da hiệu quả. Nó là liệu pháp dưỡng tóc và dưỡng da tốt. Sử dụng tinh dầu có trong rau còn có thể điều trị các chứng bệnh về da và trị mụn trứng cá hiệu quả.
- Loại rau này còn có thể giảm lượng cholesterol xấu và các acid béo xấu trong máu.
- Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ cần sử dụng một lượng nhỏ tinh dầu húng quế, nó sẽ hạn chế tối đa sự phát triển của rất nhiều loại vi khuẩn như khuẩn tụ cầu và khuẩn hình que. Rau húng quế có thể tăng cường hệ miễn dịch, và giảm mệt mỏi.
Đặc điểm của loài rau húng quế
- Húng quế là một loài cây cao thân thảo có khả năng sống lâu. Nó thường mọc thành bụi nhỏ và cao khoảng 0.3m. Thân cây nhẵn mịn, có màu tím và không có lông.
- Rau húng quế có lá đơn, mọc đối, xanh thẫm và mọc rậm và mùi thơm đặc biệt. Hoa của cây này thường nhỏ mọc thành chùm đơn và có tràng màu trắng hoặc màu tía. Và hoa này thường mọc thành cụm 5-6 bông cách nhau.
- Quả húng quế thường chứa hạt đen, hay còn được gọi là hạt é. Và khi ngâm vào nước sẽ có lớp mỏng màu trắng bao quanh.
Mô tả dược liệu
1. Đặc điểm thực vật
Húng quế là loài một loại cây thảo sống hằng năm, có thể cao khoảng 25 – 50cm. Thân và cành cây nhẵn, vuông, phân nhánh nhiều từ dưới gốc, cành còn non có màu tím đỏ.
Lá cây mọc đối nhau có hình trái xoan hoặc mũi mác, dài khoảng 3 – 5cm, rộng khoảng 1 – 1,5cm. Phần gốc lá thuôn, đầu lá nhọn, 2 mặt đều nhẵn và có màu lục. Mặt trên lá bóng còn mặt dưới nhạt hơn, mép nguyên hoặc hơi khía càng. Phần cuống lá tương đối dài.
Hoa nhỏ có màu trắng hoặc hơi tía, mọc thành chùm ở đầu cành có nhiều vòng gồm 5 – 6 hoa nhỏ. Các vòng sẽ mọc cách xa nhau ở phía dưới và sít dần về phía ngọn. Lá hắc nhỏ thường rụng sớm, đài 5 tràng có màu lục hay tím tía, mọc nghiêng và có thể tồn tại ngay cả khi hoa đã rụng. Quả bế tư, rời nhau và mỗi bế quả chỉ đựng 1 hạt. Mùa hoa quả rơi vào khoảng từ tháng 5 đến tháng 8.
Húng quế là cây ưa sáng và ẩm. Hạt gieo nảy mầm rất tốt nhưng để sớm thu hoạch thì nên trồng bằng cành. Cây có khả năng mọc chồi với tốc độ rất nhanh khi bị ngắt ngọn.
2. Bộ phận dùng
Toàn cây húng quế được dùng để làm vị thuốc, trong đó lá và ngọn có hoa là được dùng phổ biến nhất.
3. Phân bố
Cây húng quế được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc và Ấn Độ. Hiện nay loại cây này đang được trồng rất phổ biến ở các nước nhiệt đới.
Riêng ở nước ta, các tỉnh miền Bắc thường trồng làm gia vị còn ở miền Nam thì phần quả được dùng làm nguyên liệu giải nhiệt còn được gọi là hạt é.
4. Thu hái và sơ chế
Dược liệu có thể được thu hái quanh năm, nhưng mùa thu hái phổ biến vẫn là mùa hè thu. Sau khi hái về sẽ đem rửa sạch và phơi khô để dùng dần.
5. Bảo quản
Dược liệu trong trường hợp đã được sơ chế khô cần cho vào túi kín và để ở những nơi khô thoáng, tránh ẩm ướt, nấm mốc.
6. Thành phần hóa học
Phân tích cho thấy, dược liệu húng quế có chứa rất nhiều các thành phần. Điển hình nhất là trong tinh dầu có chứa:
- Linalol
- Cineol
- Estragolm
- Metylchavicol
- Geranyl acetat
10 bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu húng quế
Húng quế được sử dụng khá phổ biến trong các bài thuốc sau:
1. Bài thuốc chữa bồn chồn, đau đầu, lo âu
- Chuẩn bị: 20 – 40g lá và hoa hũng quế khô.
- Thực hiện: Cho vị thuốc vào ấm giữ nhiệt hãm như hãm nước chè. Mỗi ngày uống khoảng từ 2 – 3 chén.
2. Bài thuốc chữa dị ứng mẩn ngứa
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị 3 – 6g hạt cùng với 20 – 30g lá húng quế. Đối với phần hạt đem ngâm với nước cho nổi nhầy. Sau đó giã chung với lá rồi lọc lấy nước pha thêm chút đường để uống. Tận dụng phần bã để xoa lên vùng da bị ngứa.
- Bài thuốc 2: Cần có 20g lá hũng quế khô cùng với 1 nắm lớn lá khế. Sắc lá húng quế khô lấy nước uống trong ngày. Kết hợp với nấu nước lá khế để tắm.
3. Bài thuốc giúp tăng tiết sữa ở phụ nữ sau sinh thiếu sữa
- Chuẩn bị: 10g lá húng quế.
- Thực hiện: Đem cho dược liệu vào ấm sắc cùng với 1 lít nước trong 10 – 15 phút. Chia làm nhiều lần uống trong ngày, chỉ dùng mỗi ngày 1 thang.
4. Bài thuốc chữa đau răng
- Chuẩn bị: 15g cành và lá húng quế tươi.
- Thực hiện: Cho vào ấm sắc đặc rồi lấy nước sắc súc miệng mỗi ngày.
5. Bài thuốc chữa rối loạn tiêu hóa
- Chuẩn bị: 15g lá húng quế.
- Thực hiện: Cho dược liệu vào ấm sau đó đổ thêm nửa thăng nước. Sắc trên lửa nhỏ để thu lấy 200ml. Chia đều thành 2 lần uống, dùng mỗi ngày 1 thang.
6. Bài thuốc trị ho ở trẻ sơ sinh
- Chuẩn bị: 1 bó húng quế chỉ lấy hoa và lá non, 2 quả khế chua cùng 50g đường phèn.
- Thực hiện: Khế đem vắt lấy nước còn húng quế cũng giã nát để vắt lấy nước cốt. Trộn đều 2 loại nước cốt với nhau rồi thêm đường phèn và hấp cách thủy trong 1 giờ. Khi nước cô lại thì tiến hành gạn ra bình thủy tinh để bảo quản dùng dần. Mỗi lần dùng thìa nhỏ chấm 1 ít nước thuốc lên miệng để trẻ tự mút, thực hiện đều đặn 3 lần/ngày.
7. Bài thuốc chữa ho có đờm ở trẻ nhỏ
- Chuẩn bị: 15 lá húng quế, 4 quả quất xanh cùng với 1 ít đường phèn.
- Thực hiện: Xay nhuyễn lá húng cùng với quất rồi thêm đường phèn vào trộn đều. Đem đi hấp cách thủy trong khoảng 20 phút là được. Cho trẻ uống đều đặn 1 – 2 lần/ngày sẽ thấy hiệu nghiệm.
8. Bài thuốc chữa chứng ho dị ứng ở trẻ nhỏ
- Chuẩn bị: 1 nắm húng quế, 1 thìa gừng cùng 3 thìa cà phê mật ong.
- Thực hiện: Húng quế đem xay nhuyễn rồi cho gừng đã đập nhỏ cùng mật ong vào trộn đều, thêm 1 thìa nước lọc. Gạn bỏ bã cho trẻ uống nước thuốc 3 lần/ngày.
9. Bài thuốc chữa ho nhiệt, khản tiếng, viêm họng ở trẻ em
- Chuẩn bị: 20g lá húng quế tươi cùng với 20g đường phèn.
- Thực hiện: Húng quế đem giã dập rồi hãm với khoảng 10ml nước sôi. Sau đó thêm đường phèn vào và gạn lấy nước để cho trẻ uống với tần suất 2 lần/ngày.
10. Bài thuốc chữa ho khan và ho có đờm ở người lớn
- Chuẩn bị: 4 lá húng quế, 1 củ hành thái nhỏ, 2 nhánh đinh hương, 4 quả hồ tiêu.
- Thực hiện: Các vị thuốc trên cho hết vào ấm sắc, đổ thêm 200ml nước vào. Đun trên lửa nhỏ cho tới khi cô lại còn 100ml. Uống với tần suất 3 lần/ngày. Lưu ý cần uống nhấp từng ngụm nhỏ để nhận được kết quả tốt nhất.
Những lưu ý khi sử dụng húng quế
Húng quế nếu dùng không hợp lý có thể phát sinh một số tác dụng phụ như:
- Ăn quá nhiều là húng quế sẽ dẫn đến quá liều Eugenol (đây là thành phần chính có trong dược liệu này). Điều này khiến cơ thể bị ngộ độc với các triệu chứng như ho, thở gấp, nước tiểu lẫn máu…
- Tinh dầu từ húng quế nếu dùng với liều cao thường sẽ kích hoạt các phản ứng gây ra hiện tượng co thắt tử cung ở phụ nữ mang thai, gây loãng máu hay làm hạ đường huyết.
Chính vì thế, cần hết sức lưu ý khi dùng dược liệu cho phụ nữ mang thai, người mắc bệnh máu khó đông hay bệnh nhân bị hạ đường huyết. Khi dùng cho trẻ em cần dùng với liều thấp và theo dõi sát sao biểu hiện cơ thể trẻ trong suốt quá trình sử dụng.
Những thông tin về dược liệu húng quý được bài viết tổng hợp chỉ có giá trị tham khảo. Khi có ý định dùng dược liệu này cho bất cứ mục đích nào cần trao đổi với bác sĩ. Không nên tự ý sử dụng bởi những rủi ro có thể phát sinh bất cứ lúc nào nếu dùng sai cách.
Cách trồng và chăm sóc cây húng quế
Húng quế thường được trồng xung quanh vườn ở những khu đất cao và phải lên luống do húng quế cần đất mùn, xốp và có khả năng thoát nước tốt.
Khi trồng cây húng quế, bạn nên gieo vãi hạt. Lưu ý là trước khi gieo, bạn nên bón đủ phân chuồng và bới đất thật tơi và nhỏ. Sau khi lấp kín hạt, dùng cào xáo nhẹ lại vùng đất đó. Và để trừ kiến bạn có thể rải một ít thuốc trừ sâu dạng hạt trên luống cây.
Bạn nên trồng rau húng quế ở các hướng đông, hướng bắc hoặc đông bắc là tốt nhất. Bởi vì theo phong thủy, đây là những nơi mà loài cây này có khả năng triệt tiêu được năng lượng tiêu cực tốt nhất.
Việc chăm sóc loài rau này cũng rất đơn giản. Chỉ cần đảm bảo trong giai đoạn mới trồng, đất phải đủ ẩm và ngăn chuột hay kiến hại cây. Và nên dùng phân bón để thúc cây phát triển nhưng không dùng quá nhiều vì khi đó cây dễ bị ngộ độc đạm.
Sâu bệnh hại cây húng quế
- Cây rau húng quế thường bị các loài sâu tơ, sâu xanh hay bọ nhảy hại. Và khi đó bạn nên dùng các biện pháp IPM để phòng trừ.
- Nó cũng có thể mắc bệnh do các loài nấm ký sinh gây ra dẫn đến thối cổ rễ, cháy lá hay đốm lá và thối bẹ.
- Khi áp dụng thuốc hóa học trừ sâu, bạn phải tuân thủ nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng lúc. đúng liều lượng nồng độ và đúng cách.
Rau húng quế là một loài cây vô cùng tốt cho sức khỏe và được xem là thần dược trong Đông y vì trong thành phần của cây chứa rất nhiều chất có lợi. Đặc biệt, với mùi thơm dễ chịu, nó còn được dùng như là rau gia vị trong những bữa ăn hàng ngày.
Xem thêm: Top các loại cây ăn quả làm cây bóng mát được ưa chuộng nhất
Kết
Trên đây, Báo khuyến Nông đã chia sẻ với các bạn một số thông tin về đặc điểm, công dụng, cách trồng và chăm sóc cây rau húng quế. Với những công dụng tuyệt vời và cách trồng, chăm sóc đơn giản, rau húng quế là một loại rau thơm nên có trong mỗi khu vườn nhà bạn. Hi vọng bài viết trên đây sec cung cấp cho banh những thông tin bổ ích nhé!
