Từ trước đến nay, Hoa Hồng được coi là nữ hoàng của các loài hoa, không chỉ ở màu sắc, mà còn có ở hương thơm, nó có hương hơm dịu nhẹ, khiến cho người thưởng thức có cảm giác dễ chịu. Nhưng chúng chỉ có thể sử dụng để cắm lẵng, hoặc trồng trong chậu nhỏ, khó có thể uốn lượn trang trí cho khu vực sân vườn…. Trong những năm gần đây, Hồng leo đã được sử dụng để giải các bài toán trên.
Khi nhắc đến Hoa Hồng thì người ta sẽ nghĩ ngay đến nữ hoàng của các loài hoa, không chỉ ở màu sắc,thần thái mà còn có ở hương thơm và vẻ đẹp mê hồn của nó. Hoa Hồng mang một hương thơm rất dịu nhẹ,nhưng không kém phần lôi cuốn khiến cho người thưởng thức có cảm giác dễ chịu,thoải mái. Màu sắc của hoa cũng muôn vàn muôn vẻ với kỹ thuật chăm sóc và lai tạo giống mới đem lại sự đa dạng đáp ứng nhu cầu người yêu hoa.Nhưng có một loại hoa hồng hiện đang được rất ưa chuộng và sử dụng rất nhiều nơi đó chính là Hoa Hồng leo.
Tổng quan về cây hoa hồng leo
Hồng leo có tên khoa học: Rosa spp, Họ Rosaceae. Hiện nay có nhiều loại hồng leo với màu sắc và kích cỡ vô cùng đa dạng.
Hoa hồng dây leo hay còn gọi là hoa hồng leo là loại cây được trồng để trang trí trong sân vườn, biệt thự hay khuôn viên cây xanh. Hoa hồng vừa đẹp vừa có hương thơm nên mọi người đều yêu thích. Dù ràng trên thế giới có nhiều loại hông leo nhưng do đặc tính nuôi trồng của hoa hồng là không ưa nhiệt độ, ẩm độ quá cao như ở Việt Nam nhất là ở phía Nam nên độ bền của các cây hoa hồng nuôi trồng không lâu. Duy chỉ có các tỉnh phía Bắc, các vùng cao nguyên thì nuôi trồng dễ dàng hơn.
Cây có khả năng cho ra rất nhiều hoa, mùa hoa nở rộ nhất là vào mùa hè. Bên cạnh đó hoa hồng dây leo có nhiều màu hoa khác nhau, giống cây hoa này rất thu hút người trồng vì số lượng hoa nhiều, hoa to đẹp và có mùi thơm giúp tô điểm cho không gian thêm đẹp. Hoa hồng dây leo có khả năng sinh trưởng rất tốt trong điều kiện thích hợp, giống cây này không ưa nhiệt độ và độ ẩm quá cao, độ vươn của cây cũng không quá nhiều nên rất dễ tạo dáng cho cây. Cây phù hợp để trồng tại những nơi có diện tích nhỏ tại cột cổng hay vách nhỏ, hay tại bồn hoa trên cao.
Đặc điểm của cây hoa hồng leo
Đặc điểm hình thái của cây hoa hồng leo
Cây hoa hồng leo có nhiều gai và thuộc cây bụi. Thân cành màu nâu xám có nhiều lông cứng và gai ngước, lá kép lông chim gồm 5 – 9 loài nhỏ dài 2 – 5cm hình bầu dục, hoan đơn tính mọc thành chùm thường là màu tím, mùi thơm, đường kính hoa 6 – 8cm, hoa nở vào tháng 4 -5. Quả hình cầu dẹt màu đỏ gạch. Hoa Hồng Leo có nhiều loài, hoa có nhiều màu tím, đỏ, trắng
- Thân: thân gỗ, thân leo có cành buông rủ, leo bằng cách dựa vào cây khác hay bám vào khung dựng sẵn; gốc thân hóa gỗ, chia nhiều cành phủ đầy gai nhọn
- Tán: tán lá rậm rạp, có thể vươn cao đến 3m
- Lá: Lá kép lông chim, chứa từ 5-9 lá chét, phiến lá hình ovan tròn trịa, mép lá có khía răng cưa.
- Hoa: hoa to và rực rỡ. Hoa có nhiều cánh dày, có hương thơm nồng nàn.
Đặc điểm sinh lý, sinh thái của cây hoa hồng leo
- Hoa hồng leo là loài cây sống ngoài trời, ưa nơi thông thoáng, mát mẻ. Cây được biết đến và trồng rất nhiều ở những nước vùng ôn đới vì vậy không chịu được ánh nắng quá gay gắt. Cây có sức sống tốt, khỏe khoắn nên bạn rất dễ dàng chăm sóc.
- Tốc độ sinh trưởng: cây hồng leo có tốc độ sinh trưởng trung bình
- Phù hợp với: hoa hồng leo là loài cây ưa nắng, có thể chịu được hạn, không ưa nhiệt độ và độ ẩm quá cao. Do vậy ở nước ta, khu vực phía bắc hay vùng cao nguyên điều kiện tự nhiên phù hợp nên sẽ nuôi trồng cây tốt hơn.
Hoa đơn tính mọc thành cụm chùm, hoa hồng leo có nhiều cánh là do phần nhị đực biến đổi mà thành. Hồng leo có nhiều loại khác nhau, phụ thuộc vào màu sắc cánh hoa: hồng, trắng, vàng, đỏ, cam…, ngoài ra còn phụ thuộc vào hình dạng cánh hoa, độ lớn của bông, mùi hương… Hoa nở chủ yếu vào cuối tháng 4, đầu tháng 5.Đế hoa có dạng hình chén.
Quả có dạng quả bế, khi chín có màu đỏ gạch.
Nguồn gốc xuất xứ hoa hồng leo.
- Hoa Hồng leo hay còn được gọi là Hồng dây, có tên khoa học là Rosa, loài hoa này thuộc họ hoa hồng Rosaceae., Phần lớn hoa có nguồn gốc ở bản địa châu Á (khoảng 5000 năm trước xuất hiện ở Trung Quốc), số ít còn lại có nguồn gốc ở bản địa châu Âu, Bắc Mỹ, và Tây Bắc Phi.
- Hồng leo nằm trong họ cây bụi mọc đứng hoặc dạng cây leo, leo tường, có khả năng leo giàn. Cây hoa hồng leo có thể leo tối đa là 10m, Cũng giống như những loại cây hoa hồng khác thân cây có màu xanh xám và có nhiều gai ở phần thân, cành nhánh. Lá cây thuộc dạng lá kép lông chim lẻ, các lá chét có hình bầu dục, có răng cưa ở viền lá, có lá kèm.
- Loài hoa này đơn tính mọc thành cụm chùm, phần nhụy đực của cây biến đổi làm cho cây có nhiều nhánh.
- Hồng leo có nhiều loại khác nhau, mỗi loại mang một nét đẹp riêng phụ thuộc vào màu sắc cánh hoa: hồng, trắng, vàng, đỏ, cam….
- Đế của hoa có dạng hình chén, quả có dạng quả bế, khi chín có màu đỏ gạch. Ngoài ra để tạo ra một bụi cây Hồng leo đẹp thì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Hình dạng cánh hoa, độ lớn của bông hoa, mùi hương, màu sắc,…
- Hoa Hồng leo chủ yếu nở vào cuối tháng 4, đầu tháng 5 khi tiết trời đang bắt đầu chuyển hè, hoa nở rộ khắp vườn nhà tạo một không gian vô cùng lãng mạn và tươi mới.
Ý nghĩa của hoa hồng leo
Loài hồng này xuất hiện nhiều nơi, đặc biệt là ở vùng khí hậu ôn đới và cận ôn đới với nhiều màu sắc, kích thước đa dạng và có nguồn gốc từ châu Âu.
Nhắc đến hoa hồng, người ta nghĩ ngay đến tình yêu. Bởi lẽ từ lâu, hoa hồng đã gắn liền với những chuyện tình lãng mạn. Và hoa hồng leo cũng không ngoại lệ.
Với mỗi màu hoa hồng leo khác nhau sẽ mang ý nghĩa khác nhau:
- Hoa hồng leo đỏ: Thể hiện một tình yêu lãng mạn, say đắm, nồng nhiệt
- Hoa hồng leo nhạt: Thể hiện tình yêu mới chớm nở. Tuy không quá say đắm, nồng nhiệt nhưng đủ sự chân thành
- Hoa hồng leo trắng: Mang ý nghĩa về một tình yêu tinh khôi, thuần khiết
- Hoa hồng leo vàng: Tượng trưng cho một tình bạn đẹp. Nhưng cũng mang ý nghĩa về một tình yêu có sự dỗi hờn, ghen tuông. Đôi khi là món quà món quà để kết thúc một chuyện tình
- Hoa hồng leo tím: Mang ý nghĩa về một tình yêu đầy si mê ngay từ lần đầu gặp gỡ
- Hoa hồng leo cam: Là biểu tượng của sự ghen tuông trong tình yêu
Các loại hoa hồng leo ở Việt Nam hiện nay
Hoa hồng leo là loài hoa có lịch sử rất lâu đời ở các nước châu Âu, cũng chính vì vậy mà hoa hồng leo có rất nhiều loại, tuy nhiên có thể phân chúng thành 3 loại cơ bản như sau:
- Hoa hồng leo dại: là những giống hồng leo tồn tại hoang dã trong thiên nhiên, giống cây dễ trồng, khỏe mạnh, rậm rạp và không bị sâu bệnh, thích hợp cho những khu vườn mang phong cách phóng khoáng.
- Hoa hồng leo cổ: là những giống hồng leo ra đời vào khoảng những năm 1860, đặc điểm chung của loại hồng leo này là chúng mọc thành những bụi lớn, cành cây mảnh mai duyên dáng và thường nở rộ một lần vào mùa hè. Bông hoa có nhiều phom dáng khác nhau, màu sắc có các sắc độ từ trắng tới hồng và đỏ thẫm, đồng thời có hương thơm nồng đậm. Có thể kể tên một số giống hồng leo cổ như: Gallica (có nguồn gốc từ Nam và Trung châu Âu, tiểu Á và Trung Đông), Apothecary’s Rose, Damask, Alba roses…
- Hoa hồng leo hiện đại: là những giống hồng leo được lai tạo từ đầu thế kỷ 20, đặc điểm chung của loại hoa này là nở hoa bốn mùa, càng to mập mạp, hoa to, cánh dày, mùi thơm nồng nàn. Có thể kể tên một số giống hoa hồng leo nổi tiếng như: Chandos Beauty, La France, Ophelia, Pernetiana, Hybrid Musk..
Ở Việt Nam hiện tại có 3 loại hoa hồng leo là : hồng Tường vi, hồng leo bông nhỏ ( hồng Tầm xuân) và hồng leo bông lớn
- Hồng Tường Vi : hoa nhỏ, cánh kép nhiều lớp, mọc từng bông trên 1 cành. Tường vi là giống hoa đồng nội, dễ trồng, dễ chăm sóc, nở hoa quanh năm. Mùi hương của hồng Tường Vi chỉ nhẹ nhàng, thoang thoảng chứ không nồng nàn như hoa hồng bán cành thông thường.
- Hồng Tầm xuân : Dễ trồng, thích hợp khí hậu Việt Nam . Đặc điểm là bông nhỏ, mọc thành chùm, ra hoa vào mùa xuân từ tháng 2 đến tháng 5, có 3 màu chính là trắng, hồng và đỏ, về hình dạng chia làm 2 loại là cánh đơn và cánh kép.
- Hồng leo bông lớn : là loại hoa ngoại nhập, chỉ thích hợp với những vùng có khí hậu mát. Hoa có nhiều màu đa dạng, nở quanh năm, nở thành từng bông riêng biệt, bông hoa rất to, có thể đạt đến tầm cỡ của chiếc bát ăn cơm.
Công dụng của hoa hồng leo trong cuộc sống
Hoa hồng leo có thể được trồng trước nhà, ở cổng. Hoặc cũng có thể để mọc leo lên tường. Ngoài ra, bạn cũng có thể tạo thành giàn hoa hồng leo, tạo bóng râm che mát cho vườn nhà.
Bên cạnh đó, hoa hồng leo còn được ứng dụng để làm trà, trang trí các món ăn, làm thuốc chữa bệnh. Ngày nay người ta còn chế biến thành các món ăn như mứt hoa hồng, cháo hoa hồng…
Hoa hồng leo mang vẻ đẹp tinh tế, lãng mạn. Cùng với đó là hương thơm dịu nhẹ hứa hẹn làm say đắm lòng người. Nhất là những người yêu hoa. Nếu bạn đang có ý định trang trí vườn nhà của mình bằng một loài hoa. Vậy thì chọn hoa hồng leo là một quyết định tuyệt vời đấy!
Trang trí
Hoa hồng leo thường được trồng xung quanh nhà, ban công, giúp không gian sống của bạn thêm sức sống, tạo cảm giác ấm cúng. Ngoài việc làm tăng vẻ đẹp cho ngôi nhà của bạn, hoa hồng leo còn giúp căn nhà của bạn trở nên mát mẻ, không bị hắt nắng làm rộng thêm không gian xanh và điều hòa nhiệt độ của ngôi nhà.
Kỹ thuật trồng hoa hồng leo
Thời vụ
Có thể trồng hoa hồng leo vào đầu mùa xuân, mùa hè hoặc mùa thu để cho bộ rễ cây được hình thành, ổn định và khỏe mạnh trước khi mùa đông đến. Song thời điểm tốt nhất giúp cây có sức đề kháng, sinh trưởng mạnh mẽ nhất đó là vào mùa xuân.
Cách chọn chậu
Đối với cây hoa hồng leo nhỏ, thấp hơn 0.5m thì nên chọn chậu có kích thước 20x20cm. Bởi cây còn nhỏ, nhu cầu về nước chưa nhiều nên chọn chậu nhỏ có thể dễ dàng kiểm soát độ ẩm hơn.
Đối với cây lớn hơn, có chiều cao gần 1m hoặc hơn 1m thì nên chọn chậu có kích thước 40×40 cm hoặc 50x50cm. Trong trường hợp không gian trồng hẹp thì có thể chọn chậu có đường kính 30cm nhưng cao ít nhất 50cm.
Nếu muốn dễ dàng di chuyển thì có thể chọn chậu nhựa, không những nhẹ mà còn rẻ. Còn nếu chỉ để đặt trang trí cố định thì nên chọn chậu gỗ, chậu sứ, chậu gỗ, những loại chậu có hoa văn trang trí đẹp.
Bên cạnh chọn chậu, người trồng cũng nên chuẩn bị một bộ khung để làm giá đỡ cho hoa hồng leo.
Đất trồng
Để trộn đất trồng hoa hồng leo, có thể trộn theo tỉ lệ như sau: 50% đất màu có độ dẻo: 20% trấu: 20% đất sạch : 5% phân chuồng hoa mục: 5% phân hữu cơ vi sinh. Tất cả được trộn đều rồi ủ trước khi trồng hoa vài ngày.
Ở phía dưới đáy chậu cũng cần lót vào mẩu xốp hoặc một lớp trấu khô để đề phòng hoa hồng bị ngập úng, gây thối gốc, chết cây.
Hoa hồng leo trồng cực nhanh chỉ với 4 bước sau:
- Bước 1: Lựa chọn vị trí trồng hoa: Nơi gió thoáng, nhiều nắng. Để cây phát triển tốt nhất, hãy chọn nơi có số giờ nắng trung bình 6-8 giờ.
- Bước 2: Xé bỏ bầu nilon của các nhà vườn một cách khéo léo để không làm vỡ bầu đất. Sau đó, đào một chiếc hố có kích thước lớn hơn bầu một chút rồi đặt bầu vào giữa.
- Bước 3: Lấp đất kín bầu hồng leo vừa đặt. Phủ đất kín mặt bầu nhưng không được nén chặt đất.
- Bước 4: Tưới đẫm nước bằng bình nước có tia. 3-4 ngày sau thấy đất khô thì tưới lại.
Chọn giống cây hoa hồng leo
+Chọn hạt giống: Tốt nhất nên chọn hạt giống hoa hồng leo của Thái lan vì hạt gìống khá tốt, điều kiện khí hậu của vùng đất này khá giống với Việt Nam. Nhưng đa phần hạt giống hoa hồng leo rất khó nẩy mầm ở Việt nam, tỷ lệ nẩy mầm rất thấp chưa được 2% ở Việt Nam
+Chọn cây giống: Không nên mua giống cây của châu Âu, vì giá thành cao, điều kiên ở nước ta không phù hợp, nên cây sinh trưởng và phát triển kém.
Chuẩn bị đất trồng
Có thể trồng hồng leo trên nhiều loại đất, đất yêu cầu tơi xốp, giàu mùn, có khả năng thoát nước tốt, nên sử dụng một lớp trấu hoặc mùn sơ dừa trộn với phân vi sinh hoặc phân ủ hoai mục để bón lót cho cây trước khi trồng.
Cách trồng và chăm sóc hoa hồng leo
+ Trồng trong chậu: Kích thước chậu phù hợp là cao 30cm, rộng 40cm. Khi trồng nên kê cao chậu so với mặt đất, để có thể thoát nước một cách dễ dàng. Đặt cây vào chỗ râm mát
+ Trồng trong vườn: đào hố với kích thước tương tự trồng trong chậu, sâu 30cm, rộng từ 30-40cm. Sau trồng nên làm thêm lưới che để cây thích nghi dần với ánh sáng bên ngoài vườn ươm.
Chăm sóc cây sau trồng
-Cung cấp đầy đủ nước cho cây, đặc biệt là những ngày nắng ráo, chỉ nên tưới nước vào buổi sáng, không tưới quá nhiều có thể làm hỏng bộ rễ.Tưới quanh gốc, không tưới lên lá hoặc hoa, điều này có thể tạo điều kiện cho một số nấm gây hại phát triển.
-Bón phân cho cây hoa hồng leo
+ Từ 3 đến 5 ngày đầu, để cây có bộ rễ phát triển, giúp cây ra hoa có màu sặc sỡ nên phun các loại phân bón lá như: Antonik.B1, ba lá xanh 16.16.8….
+ Từ 10 đến 15 ngày, cây ra lá non nên bổ sung phân hạt cho cây : Dynamic, phân NPK…bón xung quanh phần gốc cây.
Phun phân bón lá và bón gốc xen kẽ định kỳ mỗi tháng một lần.
-Tỉa cành:
Cắt tỉa thường xuyên những cành nhỏ, những cành đã nở hoa… để cho cây đẹp và có dáng như mong muốn.
Phòng trừ sâu, bệnh hại :
-Các bệnh thường gặp:
+ Bệnh phấn trắng: Bệnh biểu hiện trên các lá non, lá bánh tẻ, phần cổ bông, ở những vị trí này bệnh có dạng bột màu trắng, thường lây lan nhanh., có thể làm chết cây. Dùng thuốc : Anvil 5SC, Score 250ND…
+Bệnh đốm đen: Bệnh xuất hiện ở các lá bánh tẻ, biểu hiện của bệnh là những vết hình tròn, không đồng nhất, ở giữa màu xám nhạt, đậm dần ra xung quanh, khiến cho lá rụng hàng loạt. Sử dụng thuốc : Anvil 5SC…
Cách nhân giống hoa hồng leo
Để nhân giống hoa hồng leo, người trồng có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau như gieo hạt, giâm cành hay chiết cành. Hạt giống và cây giống có thể mua sẵn ở các cửa hàng bán cây cảnh, hạt giống… Song bằng cách gieo hạt thường ít áp dụng vì tỉ lệ nảy mầm thường không cao.
Phương pháp giâm cành
Cắt một khúc có chiều dài chừng 15 cm và to bằng chiếc đũa của cành hoa hồng leo bánh tẻ khỏe mạnh, không non cũng không già quá. Khi cắt, cần dùng lưỡi dao mỏng và bén để tránh làm giập vết cắt. Nếu vết cắt bị giập sẽ khiến cành dễ bị hư thối.
Sau khi cắt, chấm đầu gốc cành hồng vào thuốc kích thích mọc rễ (Atonic, Boutormone…) để cây dễ mọc rễ, tỉ lệ sống cũng cao hơn.
Cho đất vào chậu trồng, dùng một cái que nhỏ bằng chiếc đũa thọc sâu một lỗ chừng 2cm, cắm cành hồng được cắt vào. Cành giâm có thể được cắm nghiêng hay cắm thẳng đều được. Sau thời gian được chăm sóc, tưới nước được chừng 10 – 15 ngày, cành hồng sẽ bắt đầu đâm chồi non. Khoảng 25 – 35 ngày sau sẽ ra rễ. Và sau khoảng 2 – 2.5 tháng là có thể tách ra trồng được rồi.
Phương pháp gieo hạt
Hạt giống hoa hồng leo sau khi mua về đem ngâm trong nước lạnh chừng 4 giờ, cho đến khi chúng nổi lên trên mặt nước. Tiếp tục ngâm trong nước ấm khoảng 1 – 2 ngày, cho hạt giống căng nở là được.
Trong khay đất đã được chuẩn bị, hạt giống được gieo sâu khoảng 5 – 15 cm, ở trên phủ một lớp cát mỏng nhằm giữ ẩm cho đất trồng. Tùy thuộc vào giống hồng leo cũng như điều kiện thời tiết, thông thường sau 7 – 30 ngày hạt giống sẽ nảy mầm.
Đối với cách trồng hoa hồng leo bằng phương pháp gieo hạt, nên duy trì tưới nước, giữ ẩm cho hạt giống, đến khi cây con cao lớn thì đem ra trồng.
Cách chăm sóc hoa hồng leo
Tưới nước
Vào mùa khô, nên tưới nước cho hoa hồng leo 2 lần vào sáng sớm và chiều muộn khi mát trời. Khi tưới nước, chỉ cần tưới ở quanh gốc, tránh tưới nước lên trên lá và hoa để đề phòng nấm và bệnh hại.
Vào mùa đông, cách 2 – 3 ngày tưới nước 1 lần, lượng nước tưới ít lại do độ ẩm trong không khí vào thời điểm này khá cao, nếu tưới nhiều sẽ dễ khiến cây bị ngập úng, dễ sâu bệnh. Đặc biệt, tuyệt đối không được tưới nước cho cây vào ban đêm, như vậy sẽ tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn gây hại phát triển.
Thay đất
Nếu bạn trồng hoa hồng leo trong chậu, sau khoảng 1 năm đất trồng cho cây đã cạn kiệt, không gian không đủ cho rễ cây phát triển; nếu sử dụng phân hóa học sẽ khiến đất bị chai không thể cải thiện được; cây cũng có hiện tượng lá bị già, khô héo, cành khẳng khiu….
Đó là thời điểm cần phải thay đất, thay chậu cho hoa hồng leo.
Trước khi thay chậu, nên ngừng tưới nước khoảng 1 ngày để tránh hiện tượng võ bầu, sau đó nhấc toàn bộ cây hồng leo với bầu cây ra khỏi chậu để trồng sao chậu mới với giá thể mới đã được trộn đủ dinh dưỡng cho cây.
Sau khi thay chậu, cần tưới đẫm nước cho cây. Tưới từ từ cho đến khi nước chảy ra từ đáy chậu thì ngưng. Kết hợp thay chậu là tiến hành tỉa bớt những cành già, dài, lá vàng úa để cây sinh trưởng tốt hơn.
Ánh sáng
Hoa hồng leo là loài ưa ánh nắng mắt trời, thích hợp trồng ở những nơi mát mẻ, thoáng đãng, có thời gian chiếu sáng ít nhất 6 tiếng/ ngày. Tốt nhất, nên đặt cây ở hướng Đông để có thể đón được ánh sáng mặt trời vào buổi sáng.
Cắt tỉa
Với cây hoa hồng leo, nên tỉa bớt những cành nhỏ, hoa tàn nên tỉa bỏ đoạn tầm 2 – 3 đốt lá vì những mầm ở đốt lá này sẽ làm cây yếu, tạo ra những bông hoa nhỏ; tỉa bớt những mầm phụ.
Phòng trừ sâu bệnh
Để phòng ngừa sâu bệnh cho cây hoa hồng leo cần chú ý một số điểm sau:
- Khi tưới nước, tránh tưới trực tiếp lên hoa và lá, nhất là vào ban đêm, như vậy sẽ tạo điều kiện cho một số loại vi khuẩn gây hại hình thành, phát triển và gây bệnh cho cây.
- Nếu cây bị nấm: Tiến hành xịt luân phiên một số loại thuốc trị nấm định kỳ 7 ngày/lần.
- Nếu cây bị bọ trĩ: Xịt thuốc Confindor khoảng 7 – 10 ngày/ lần.
- Nếu cây bị nhện đỏ: Xịt một số thuốc trị bệnh như Alphamite 20 ngày/lần.
Kết.
