Cá chuồn là một loài cá duy nhất trên thế giới có khả năng bay. Là một nhóm cá biển độc đáo thuộc họ Exocoetidae, nổi tiếng với khả năng lướt trên mặt nước nhờ vây ngực dài và lớn. Với nguồn gốc từ thời tiền sử, cá chuồn hiện diện ở hầu hết các đại dương nhiệt đới và cận nhiệt đới, mang đến cho chúng ta những màn trình diễn ngoạn mục trên sóng nước. Tại sao chúng có khả năng đặc biệt như vậy, đặc điểm cấu tạo như thế nào, hãy cùng BaoKhuyenNong đi khám phá về loài cá chuồn trong bài viết dưới đây nhé.
Nguồn gốc của cá chuồn
Cá chuồn hay còn gọi là cá chuồn bay, chúng là loài động vật sinh sống trong môi trường nước có khả năng bay khỏi mặt nước. Chính vì điều này đã khiến cho rất nhiều người tò mò và mong muốn hiểu hơn về loài cá đặc biệt này.
Cá chuồn có tên gọi khoa học bằng tiếng anh là Exocoetidae. Cá chuồn là dòng cá thuộc bộ cá nhói. Trong đó cá chuồn được tìm thấy có khoảng 64 loài và được chia thành 7 – 9 chi.
Cá chuồn hiện đại ngày nay có 1 số nét tương đồng với dòng cá chuồn cổ đại, nhưng không phải là sự tiến hóa.
Theo như những nghiên cứu về hóa thạch của cá chuồn, chúng xuất hiện từ thời Trung cổ và có niên đại khoảng 235 – 124 triệu năm trước.
Dòng cá chuồn hiện đại ngày nay phát triển độc lập, không liên quan đến cá chuồn cổ đại và xuất hiện từ khoảng 66 triệu năm trở về trước.
Đặc điểm sinh học của cá chuồn
Đặc điểm hình thái
Thân hình:
Cá chuồn có thân hình thuôn dài và hơi dẹt. Một chú cá chuồn bay khi trưởng thành có chiều dài trong khoảng 18 – 30,5cm. Cân nặng của 1 chú cá chuồn khi trưởng thành có thể nặng từ 0,5 – 6kg.
Phần đầu:
Đầu cá chuồn tương đối nhỏ, phần hàm của cá khá cân đối (một số loài có phần hàm dưới lớn hơn phần hàm trên). Đôi mắt của cá chuồn khá to và được phần bổ gần phía đỉnh đầu.
Vây cá chuồn và đuôi:
Điểm nổi bật nhất trên cơ thể của cá chuồn chính là phần vây. Chúng có phần vây ức khá lớn và cứng, chúng có thể mở rộng như cánh chim. Đây chính là đặc điểm giúp chúng có thể bay ra khỏi mặt nước.
Ở một số loài cá chuồn, ở phần gần đuôi có thêm 1 bộ vây nhỏ hơn (đây được gọi là cá chuồn 4 cánh). Phần đuôi của cá chuồn được sẻ sâu nhưng không cân đối, phần đuôi dưới vài hơn phần đuôi ở trên.
Màu sắc cá chuồn:
Thân hình cá chuồn được chia thành các mảng màu ứng với từng khu vực trên cơ thể của cá. Phần trên của cá chuồn (phần gần lưng) thường có các màu: xanh ánh vàng, màu xanh xám, màu xám nhạt.
Đặc điểm môi trường sống
Nhắc đến cái tên cá chuồn, chắc chắn rất nhiều người biết đến dòng cá này bởi khả năng bay của chúng. Những để hiểu hết về tập tính của chúng không phải ai cũng biết.
Cá chuồn có môi trường sống khá rộng rãi. Chúng phân bố ở khắp các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng được tìm thấy rất nhiều tại khu vực Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và vùng biển Caribbean.
Tại Việt Nam, có rất nhiều vùng biển tìm thấy dòng cá chuồn bay. Chúng tập trung sống chủ yếu ở các vùng biển thuộc khu vực miền Trung. Chúng sống trải dài từ khu vực Đà Nẵng vào đến Bình Thuận.
Tập tính của cá chuồn
Cá chuồn là dòng cá sinh sống thành bầy đàn và đặc tính bay lên không trung để lẩn trốn khỏi kẻ thù. Có thể nói khả năng bay của cá chuồn chính là điểm thu hút của chúng. Một chú cá chuồn khi bay có thể đạt đến tốc độ là 60km/h.
Mỗi một lần bay, chúng có thể bay cao lên đến 1,2m so với mực nước biển và quãng đường bay của chúng có thể lên đến 400m. Một lần bay trên không trung của chúng có thể lên đến 45 giây.
Đặc điểm sinh sản
Mùa cá chuồn là tháng mấy? Vào tầm khoảng tháng 3 – 4 âm lịch hàng năm, những đàn cá chuồn sẽ kéo nhau về gần bờ để tìm bãi đẻ. Cá chuồn là loài đẻ trứng, trứng cá của chúng có chất kết dính rất cao, thường kết thành một đoạn giống như ruột non của gà . Đây là một loại thực phẩm được rất nhiều người yêu thích.
Cá chuồn có tập tính đẻ trứng gần với mặt nước và dính vào các vật trôi nổi trên bờ biển. Chính vì điều này, khi trứng nở thành con nhỏ sẽ dễ trở thành con mồi cho những loài cá lớn. Cá chuồn con khi mới nở sẽ có những chiếc râu bao quanh miệng (những chiếc râu sẽ rụng đi khi chúng trưởng thành).
Thức ăn
Cá chuồn thường có tập tính kiếm ăn vào ban đêm, chúng kiếm thức ăn ở gần với mặt nước. Thức ăn của cá chuồn chủ yếu là các sinh vật phù du, sinh vật không có xương sống và một số loài vi khuẩn.
Các món ăn chế biến từ cá chuồn
Cá chuồn nướng
Nguyên liệu: cá chuồn tươi sống, sả, bột nghệ, ớt, đường, nước mắm và dầu ăn.
Cách chế biến:
- Cá phải được mổ bụng bỏ hết ruột, nạo hết nhớt và mạch máu (khi ăn sẽ không bị ngứa).
- Cá sau khi làm sạch và để ráo thì đem đi ướp cùng với các loại gia vị đã chuẩn bị sẵn.
- Cá nên để khoảng 1 tiếng (để ngấm gia vị vào trong thịt cá) thì mới đem đi nướng bằng than hoa.
- Nướng cá đến khi vàng đều 2 mặt và có mùi thơm thì bỏ ra đĩa để thưởng thức.
Khi thưởng thức cá chuồn, các bạn nên thưởng thức cùng với rau sống và cuốn kèm với bánh tráng, chấm thêm cùng với nước mắm pha chua ngọt sẽ hấp dẫn hơn nhất nhiều.
Cá chuồn kho
Nguyên liệu: cá chuồn, mít non, nghệ, hành tím, ớt, tiêu, nước mắm và dầu ăn.
Cách chế biến:
- Cá chuồn làm sạch và cắt thành từng khúc vừa ăn
- Sau đó đem ướp cùng với các loại gia vị đã chuẩn bị
- Nghệ chuẩn bị phải là nghệ tươi,
- Khi chế biến thì đem giã nhỏ rồi ướp cùng với cá.
- Mít non thì nên thái thành miếng hình con chì (cho vào khi cá gần chín), hành tím thì nên phi thơm).
- Khi cá đã ngấm đều gia vị thì cho nước vào và kho cá.
Khi thưởng thức món cá chuồn kho, các bạn nên ăn kèm cùng với cơm nóng và lúc cá vừa kho xong (thịt cá sẽ mềm, ngọt và thơm hơn khi để nguội).
Các mối đe dọa đối với cá chuồn
Cá chuồn là dòng cá nhỏ sống ở đại dương, chính vì vậy chúng sẽ trở thành con mồi, nguồn thức ăn đối với các dòng cá lớn. Chúng là thức ăn của một số loài cá lớn: cá ngừ, cá kiếm, cá thu….
Ngoài các loài cá lớn, con người cũng là một trong những mối đe dọa lớn đối với số lượng cá thể loài của dòng cá chuồn.Con người hàng năm đánh bắt hàng triệu tấn cá chuồn.
Cùng với đó chính con người đã làm ô nhiễm môi trường sống của cá chuồn, khiến cho số lượng cá thể loài cá chuồn sụt giảm nghiêm trọng.
Mua cá chuồn ở đâu? Giá bao nhiêu?
Cá chuồn là dòng cá rất phổ biến tại khu vực biển miền Trung. Chính vì vậy các tỉnh của khu vực miền Trung như Nghệ An, Quảng Nam, Quảng Ngãi sẽ dễ dàng mua cá chuồn và với mức giá rẻ hơn so với khu vực Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh (Sài Gòn).
Đối với các khu vực Hà Nội hoặc thành phố Hồ Chí Minh thường chỉ có khô cá chuồn hoặc cá chuồn đông lạnh (hương vị sẽ không đậm đà như cá chuồn tươi sống).
Cá chuồn là loài cá có hương vị khá hấp dẫn và cũng dễ dàng chế biến thành các món ăn, giá thành của chúng cũng tương đối hợp lý với túi tiền của người dân Việt Nam.
Giá bán cá chuồn tươi:
Cá chuồn tươi có mức giá dao động trong khoảng 200.000 đồng/kg. Một cân thường dao động trong khoảng 1 – 3 con. Cá chuồn size lớn thì sẽ có mức giá cao hơn.
Giá bán khô cá chuồn:
Khô cá chuồn có mức giá tương đương so với cá chuồn tươi sống. Thông thường, cá chuồn khô sẽ có giá dao động khoảng 200.000 – 250.000 đồng/kg.
Giá mua trứng cá chuồn:
Trứng cá chuồn có giá trị dinh dưỡng khá cao và thường sẽ có mức giá đắt hơn so với thịt cá chuồn. Một một trứng cá chuồn chỉ 60gram có giá dao động khoảng 120.000 đồng/hũ.
Kết
Trên đây, BaoKhuyenNong đã chia sẻ đến các bạn những thông tin về cá chuồn – loài cá biết bay này nhé. Chúng đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển và là nguồn tài nguyên quý giá cho con người. Việc bảo vệ cá chuồn và môi trường sống của chúng là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân và cộng đồng. Hy vọng bài viết này thật sự bổ ích đối với các bạn.
