Cây bình vôi là thực vật phổ biến tại nhiều tỉnh thành nước ta. Ngoài ra, chúng còn là một loại dược liệu có tác dụng an thần, chữa mất ngủ, điều trị sốt rét, mụn nhọt… Bài viết dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ với các bạn những thông tin chi tiết về cây dược liệu quý này. Cùng theo dõi nhé!
Công dụng của bình vôi đối với sức khỏe
Không chỉ trong y học dân gian mà ngay cả ở hiện đại cũng đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về bài thuốc từ củ cây bình vôi hỗ trợ điều trị an thần, hạ huyết áp, tim mạch, gout. Đã từng có rất nhiều công trình nghiên cứu vĩ đại trong lịch sử đối với loại dược liệu này như công trình nghiên cứu ở tại nước ta, ở Liên Xô cũ, Rumani và ở Trung Quốc. Tìm hiểu thêm về công dụng chữa bệnh thần kỳ với loại củ này.
An thần, chữa mất ngủ
Củ bình vôi có công dụng trong việc hỗ trợ an thần và điều trị chứng mất ngủ. Đây được coi là công dụng phổ biến nhất mà khi nhắc đến loại củ này người ta không thể không nhắc đến bài thuốc an thần. Như đã nói ở trên, trong thành phần hoạt chất của loại củ này có chứa Ancaloit, giúp chiết ra Rotundin thô hoặc Rotundin tinh khiết.
Công dụng chính của Rotundin được y học khẳng định là giúp an thần, giảm những cơn đau đơn, ổn định thần kinh và điều trị chứng mất ngủ. Đối với những người mất ngủ thường xuyên thì đây thực sự là một bài thuốc dược liệu quý, an toàn.
Người bệnh nên sắc nước uống hằng ngày hoặc ngâm rượu uống để cải thiện giấc ngủ, an thần. Liều dùng chỉ khoảng 3 – 6 gam/ ngày nếu sắc nước. Còn khi ngâm rượu thì chuẩn bị 1 kg củ phơi khô ngâm với 5 lít rượu trắng trong khoảng 20 ngày để thuốc ngấm vào rượu. Mỗi lần dùng 1 – 2 chén nhỏ, ngày sử dụng 3 – 4 lần.
Hỗ trợ điều trị và giảm các triệu chứng do gout
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học cho biết trong thành phần của củ bình vôi có chứa hàm lượng chất L – tetrahydropalmatin. Thành phần này là một trong những biện pháp đẩy lùi bệnh gout.
Người bệnh sau khi thu hái củ bình vôi về đem rửa sạch và cạo hết phần vỏ rồi thái mỏng, phơi khô. Thành phẩm củ cây bình vôi phơi khô hoặc được sấy khô sẽ đem nghiền thành bột. Đem pha 1 muỗng khoảng 3 – 6 gam bột củ bình vôi với nước sôi và dùng đều đặn hằng ngày. Mỗi lần pha bột phải uống hết trong ngày, không nên để sang ngày hôm sau. Bột sau khi nghiền bảo quản nơi khô ráo, trong bình kín.
Ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa và tiêu diệt vi khuẩn xâm nhập vào ruột
Trong điều trị chứng rối loạn tiêu hóa ở những công trình nghiên cứu trước đây chỉ ra bằng chứng củ bình vôi giúp trấn an nhu động ở vị tràng. Đối với những tổn thương ruột do vi khuẩn xâm nhập thì củ cây bình vôi có tác dụng diệt khuẩn hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo sự co bóp và tiêu hóa tốt.
Các chứng liên quan đến rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng, ngộ độc thực phẩm thì bài thuốc từ củ bình vôi có hiệu quả cao trong điều trị. Người bệnh có thể sắc nước hoặc ngâm rượu uống với củ cây bình vôi rửa sạch, thái mỏng và phơi khô. Người lớn dùng liều 3 – 6 gam còn trẻ em từ 0,02 – 0,03 gam.
Hỗ trợ điều trị đối với bệnh động kinh
Những bệnh nhân có tiền sử động kinh, co giật cũng có thể áp dụng bài thuốc với củ bình vôi. Như đã nói ở trên, Rotundin có công dụng an thần, ổn định huyết áp và thư giãn dây thần kinh. Người thường xuất hiện các cơn co giật, động kinh thì nên sử dụng uống hằng ngày nước sắc hoặc rượu ngâm với củ bình vôi sẽ có hiệu quả.
Ngoài những công dụng được nhắc đến nhiều như trên thì củ bình vôi còn hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh lý khác. Bài thuốc từ củ bình vôi có thể được coi như một loại thuốc bổ, không chỉ giúp phụ nữ sau sinh nở lọc máu, cải thiện sức khỏe mà còn bồi bổ cho những người lao động nhiều, mất sức. Những người bị sốt nóng, thể trạng yếu cũng có thể sử dụng củ bình vôi như một bài thuốc hỗ trợ điều trị.
Các bài thuốc từ cây bình vôi
Từ xa xưa, ông cha ta đã sử dụng bình vôi trong nhiều bài thuốc dân gian khác nhau, đem lại hiệu quả không ngờ. Dưới đây là một số bài thuốc dân gian hay mà bạn có thể tham khảo sử dụng.
Bài thuốc giúp an thần và điều trị mất ngủ
An thần và chữa mất ngủ là công dụng được biết đến nhiều nhất của vị thuốc này. Cách thực hiện như sau:
Bài thuốc 1: Sắc củ bình vôi khô
Thành phần: Củ bình vôi khô 3-6g, 1 lít nước
Cách làm:
- Đun sôi nhỏ lửa hỗn hợp trên trong 20 – 25 phút, đến khi còn khoảng 500ml thì tắt bếp.
- Chia thành 2 phần. Sau đó uống vào buổi sáng và tối trước khi đi ngủ. Dùng ấm sẽ dễ uống hơn.
Bài thuốc 2: Ngâm rượu
Thành phần: Chuẩn bị củ phơi khô, rượu trắng 40 độ với tỉ lệ 1:5 (1kg củ và 5 lít rượu)
Cách làm:
- Cho củ và rượu trắng vào bình, ngâm trong 20 ngày để dưỡng chất ngấm ra rượu.
- Mỗi ngày dùng 3-4 lần, mỗi lần 1-2 chén 30ml.
Bài thuốc 3: Kết hợp với các loại dược liệu khác
Kết hợp với các dược liệu khác là cách để làm tăng tác dụng an thần, giúp người bệnh dễ đi vào giấc ngủ, ngủ sâu hơn.
Thành phần: long nhãn 15g, hạt sen 15g, nhân hạt táo chua 15g, lá vông 12g, củ bình vôi khô 8g
Cách làm:
- Cho 1 lít nước vào nguyên liệu trên đun lên. Để nhỏ lửa và đun khoảng 20-25 phút, đến khi chỉ còn khoảng 500ml nước thì tắt bếp.
- Chia thuốc thành 2 phần, uống 2 lần trong ngày.
Bài thuốc giải quyết rối loạn tiêu hóa từ cây bình vôi
Thành phần: Củ bình vôi khô 3-6g, 1 lít nước
Cách làm:
- Cho hỗn hợp vào sắc, đun nhỏ lửa đến khi cạn còn khoảng 500ml thì tắt bếp.
- Chia làm 2 lần, uống vào buổi sáng và trưa sau ăn.
- Nước sắc dược liệu giúp hỗ trợ điều trị các bệnh đường tiêu hóa
- Nước sắc dược liệu giúp hỗ trợ điều trị các bệnh đường tiêu hóa
Bài thuốc điều trị viêm loét dạ dày, tá tràng
Thành phần: Củ bình vôi 12g, lá khổ sâm 12g, dạ cẩm 12g, xa tiền tử 12g, 1 lít nước
Cách làm:
- Rửa sạch nguyên liệu
- Thêm nước lọc vào, đun đến khi cạn còn 500ml
- Chia làm 2 phần, uống thuốc ngay khi còn nóng.
- Mỗi ngày một thang thuốc.
Bài thuốc hỗ trợ điều trị gout từ cây bình vôi
Thành phần: Bột tán từ củ 2-3g, 200ml nước nóng
Cách làm:
- Hòa bột vào nước, khuấy đều đến khi tan hết
- Mỗi ngày tiến hành 2 lần, mỗi lần với lượng như trên.
- Bài thuốc này có thể sử dụng để điều trị bệnh viêm loét dạ dày.
- Bài thuốc chữa động kinh
Bài thuốc 1: Sắc củ bình vôi khô
Thành phần: Củ bình vôi khô 3-6g, 1 lít nước
Cách làm:
- Cho hỗn hợp vào sắc, đun nhỏ lửa đến khi cạn còn khoảng 500ml thì tắt bếp.
- Chia làm 2 phần, uống vào buổi sáng và trưa sau ăn.
Bài thuốc 2: Kết hợp với vị thuốc khác
Thành phần: Bình vôi 12g, câu đằng 12g, thiên ma 12g, viễn chí 12g, đồng lượng 12g, 1 lít nước.
Cách làm:
- Cho nguyên liệu vào sắc. Đun nhỏ lửa trong 20-25 phút đến khi cạn còn khoảng 500ml.
- Lượng thuốc thu được chia làm 2 phần, uống 2 lần trong ngày.
Bài thuốc chữa bệnh đường hô hấp từ cây bình vôi
Thành phần: củ bình vôi 12g, huyền sâm 12g, cát cánh 12g, trần bì 10g, 1 lít nước lọc.
Cách làm:
- Rửa sạch nguyên liệu
- Sắc cùng 1 lít nước lọc
- Sắc thuốc để lấy 500ml nước uống
- Uống thuốc ngay khi còn nóng. Chia thuốc thành 2 lần rồi sử dụng hết trong ngày.
Những lưu ý khi sử dụng các bài thuốc từ củ bình vôi
Tuy thảo dược có nhiều công dụng nhưng do thành phần dược tính từ loại củ này vẫn chưa được nghiên cứu cho con số chính xác nên cần lưu ý sử dụng hợp lý. Người bệnh không nên quá lạm dụng vào công dụng của dược liệu thiên nhiên mà tự ý dùng thuốc.
Bài thuốc từ củ của cây bình vôi như đã được giới thiệu là có thể dùng củ sau khi thái mỏng phơi khô đem ngâm rượu hoặc sắc nước uống. Tùy vào triệu chứng bệnh nặng hay nhẹ, lứa tuổi mà sử dụng với liệu lượng cân đối.
Khi người bệnh sử dụng quá liều hoặc không được sự chỉ dẫn của bác sĩ thì có thể dẫn tới tình trạng độc tính trong củ bình vôi phát tác. Quá liều có gây ảnh hưởng đến nhịp đập của tim, co giật,…
Nếu sử dụng củ bình vôi hoặc các sản phẩm thuốc được điều chế đúng liều dùng quy định, người bệnh sẽ cải thiện được các triệu chứng bệnh rõ rệt. Cho đến hiện nay, vẫn chưa ghi nhận trường hợp nào ảnh hưởng do tác dụng phụ của loại củ này gây ra.
Giới thiệu tổng quan về cây bình vôi
Tên thường gọi: Củ một, Củ mối trôn, Ngải tượng, Tử nhiên, Cà tom…
Tên khoa học: Stephania Glabra (Roxb.) Miers.
Họ khoa học: Họ Tiết dê (Menispermaceae).
Đặc điểm sinh trưởng và thu hái
Các loài Bình vôi phân bố rất rộng, chủ yếu ở châu Á gồm một số nước như Ấn Độ, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Trung Quốc… Ở Việt Nam, diện phân bố kéo dài từ Bắc đến Nam nhưng tập trung nhiều vào các tỉnh Quảng Ninh, Ninh Bình, Lạng Sơn, Thanh Hóa với trữ lượng khá lớn. Đây là loài cây ưa sáng, thường gặp ở rừng cây bụi và dây leo nhỏ núi đá vôi ẩm.
Thu hái vào mùa thu, đông. Lúc này hàm lượng các hoạt chất có lợi đạt ngưỡng cao nhất. Mùa hoa tháng 4 – 6, mùa quả tháng 8 – 10.
Mô tả toàn cây
Đây là cây loại dây leo, dưới thân phát triển to, thường xanh, sống lâu năm, dài đến 6 m. Thân nhẵn hơi xoắn vặn. Rễ củ to có thể nặng đến 50 kg, vỏ ngoài xù xì, màu nâu đen.
Lá mọc so le có cuống dài đính vào trong khoảng 1/3 của phiến. Phiến lá mỏng, gần hình tròn có cạnh hoặc tam giác tròn. Gân lá xuất phát từ chỗ dính của cuống lá, hình chân vịt, nổi rõ ở mặt dưới lá. Hai mặt nhẵn, mép hơi lượn sóng.
Cụm hoa mọc thành xim ở kẽ lá hoặc ở những cành già lá đã rụng. Hoa đực và hoa cái khác gốc. Hoa đực có 5 – 6 lá đài, 3 – 4 cánh hoa màu vàng cam, nhị 3 – 6, thường là 4. Hoa cái có 1 lá đài, 2 cánh hoa. Bầu hình trứng.
Quả hạch hình cầu, hơi dẹt, màu đỏ. Hạt cứng hình móng ngựa, có những hang vân ngang, hai mặt bên lõm, ở giữa không có lỗ thủng.
Bộ phận làm thuốc bào chế
Bộ phận dùng: Rễ củ đã phơi hay sấy khô, mặt ngoài màu đen, hình dạng không nhất định.
Chế biến: Rễ củ sau khi được thu hái vào mùa thu – đông (lúc này hàm lượng hoạt chất cao nhất), cạo sạch vỏ ngoài, thái lát, phơi trong râm cho khô. Có thể dùng dược liệu khô để chiết hoạt chất tác dụng. Có nơi, người ta dùng rễ củ tươi xát hoặc giã nhỏ, ép lấy nước, rồi từ nước này chiết lấy hoạt chất. Cách này thường được sử dụng khi phải vận chuyển dược liệu đi xa và mất nhiều thời gian).
Bảo quản
Bảo quản củ bình vôi khô trong hũ thủy tinh hoặc bì nilong để không bị ẩm mốc.
Thành phần hóa học và tác dụng
Thành phần hóa học
Các nhà nghiên cứu đã phân tích và chỉ ra trong cây Bình vôi có chứa thành phần hóa học quan trọng đó là alcaloid (1%), bao gồm:
- L-tetrahydropalmatin.
- Roemerin.
- Rotundin.
- Cepharanthin.
- Tetrandrin.
- Ngoài Alcaloid, củ Bình vôi còn chứa lượng lớn tinh bột, acid hữu cơ và đường.
- Ở Việt Nam có nhiều loài Bình vôi khác nhau, do đó ở mỗi loài lại cho một số thành phần alcaloid khác nhau.
Tác dụng y học hiện đại
- L-tetrahydropalmatin trong vị thuốc có tác dụng an thần, giúp ngủ ngon. Chất này còn có tác dụng chống co giật, chống co thắt cơ vành, hạ huyết áp, điều hòa đường hô hấp.
- Cepharanthin trong bình vôi giúp tăng cường hệ miễn dịch và hạn chế sự thiếu hụt bạch cầu do dùng thuốc chống ung thư.
- Roemenin: Tê niêm mạc, giãn mạch gây hạ huyết áp.
- Tetrandrin gây hạ huyết áp, gây chẹn dòng Canxi, chống viêm và ức chế miễn dịch.
- Isotetradim có tác dụng chống viêm, giảm đau , hạ nhiệt.
Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Liên Xô về tác dụng của hoạt chất Rotundin trong củ Bình vôi:
- Rotundin rất ít độc.
- Hoạt chất này có tác dụng trấn kinh.
- Tác dụng bổ tim.
Tác dụng y học cổ truyền
- Vị đắng, ngọt, tính lương.
- Quy kinh Can, Tỳ.
- Chủ trị: Trị chứng suy nhược thần kinh, mất ngủ, đau dạ dày, ho nhiều đờm… Thường phối hợp với các vị thuốc khác.
Xem thêm: Cây sung – Loại cây quen thuộc và công dụng chữa bệnh tuyệt vời
Lời kết
Trên đây là những công dụng của cây bình vôi do baokhuyennong.com đã tổng hợp và chia sẻ đến các bạn. Cây bình vôi thực sự là một dược liệu quý, vì thế người dùng cần nắm rõ về đặc điểm, công dụng cũng như các bài thuốc từ nó để sử dụng hiệu quả nhất.
