Mỗi khi nói đến cây hoa Phù Dung người ta nghĩ ngay đến một câu chuyện cổ nói về cuộc đời của một nàng tiên nữ xinh đẹp nhưng bạc phận, long đong vì chuyện tình yêu. Loài hoa này khi nở cũng giống như số phận của nàng tiên nữ này vậy, sáng nở bung trắng tinh khiết trưa dần dần chuyển sang màu hồng rồi hồng đậm, tối đến hoa đỏ thẫm rồi héo tàn.
Hoa phù dung là cây gì
Là loại thực vật có hoathân nhỡ thuộc họ Cẩm Quỳ (Malvaceae), mọc thấp dạng bụi, được trồng ở nhiều nơi để làm cảnh. Trong dân gian còn được gọi với tên gọi khác như Địa Phù Dung, Mộc Liên, Túy Tửu Phù Dung, Sương Giáng hoặc Cự Sương. Tên khoa học là Hibiscus Mutabilis L.
Phân bố và thu hái hoa phù dung
Cây phù dung là cây ưa sáng, khí hậu mát mẻ, thường được trồng ở ban công, sân vườn hay công viên như một cây cảnh trang trí. Có nguồn gốc từ miền đông Ấn Độ, giờ được trồng phổ biến hơn ở Trung Quốc, Philippin, Nhật Bản, Hoa Kỳ…Ở Việt nam cũng có khá nhiều đặc biệt là vùng phía Bắc.
Lá phù dung được hái vào mùa hè và mùa thu, phiến lá được cắt và phơi trong bóng râm hoặc sấy khô để dùng dần.
Hoa phù dung nở vào tháng 8-10, hoa được thu hái khi mới nở và phơi khô. Quả cũng được thu hoạch vào tháng 11 sau đó. Rễ cây cũng được đào để sử dụng khi cần đến.
Sự tích hoa Phù Dung
Cây hoa phù dung gắn với truyền thuyết về nàng tiên nữ Phù Dung xinh đẹp đảm đang. Nàng tiên Phù Dung xinh đẹp tuyệt trần nhưng khuôn mặt luôn chất chứa nỗi sầu buồn. Vương mẫu nương nương vì thương nàng, muốn nàng quên đi sầu muộn trên thiên đình đã cho nàng đi chu du thiên hạ hòa mình vào những cảnh đẹp giản dị nơi trần thế. Nhưng nàng mải đắm chìm trong trần cảnh mà làm rơi mất “bùa phi thiên” – bùa quay trở về trời. Sau đó nàng gặp gỡ, chăm chút cho người mẹ bệnh tật của chàng Đông Tâm nghèo khó hiếu thảo. Sau đó hai người nên vợ nên chồng. Đến hạn trở về trời, vương mẫu không thấy nàng quay trở lại, đã sai người đi bắt nàng về. Nàng trao cho chồng một viên ngọc làm tin. Sau khi trở về trời, nàng buồn sầu, xin Vương mẫu được quay trở về trần. Lúc này dưới hạ giới đã là cách 20 năm trời, Đông Tâm đã có vợ và hai con thơ. Phù Dung ẩn dưới hình hài của một chàng trai, họ nhận ra nhau nhờ viên ngọc, và rồi họ lén lút gặp nhau, . Nhưng rồi chàng Đông Tâm không thể lựa chọn ở bên nàng được vì gánh nặng gia đình và hai con nhỏ. Phù Dung đau khổ, chết hóa thành đóa hoa phù dung mỏng manh. Vì không muốn nàng vì quyến luyến Đông Tâm mà không siêu thoát nên Vương mẫu chỉ cho loài hoa này nở vào ban ngày và phai tàn ngay vào lúc hoàng hôn.
Đặc điểm hoa phù dung
Phù dung, hay còn gọi là phù dung thân mộc, mộc phù dung, địa phù dung, phù dung núi, hoa phù dung, mộc liên, là một loài thực vật có hoa thân nhỡ thuộc họ Cẩm quỳ.
Cây phù dung thuộc loại thân gỗ lâu năm, thường mọc thành từng bụi, mang lông ngắn, hình sao. Lá phù dung có 5 cánh, cuống lá có hình trái tim, mép lá có răng cưa, đường kính lá có thể lên tới 15cm. lá có màu xanh đậm, mặt dưới có nhiều lông hơn mặt trên.
Hoa phù dung khi nở có kích thước lớn, có 2 loại: Hoa đơn cây cho 5 cánh hoa, hoa kép thì cso rất nhiều cánh . mỗi khi nở hoa xòe to như chiếc bát ăn cơm, chất cánh xốp giống như hoa giấy. Hoa thay đổi màu sắc từ sáng đến tối, sáng hoa nở màu trắng, trưa màu hồng và buổi tối có màu đỏ sẫm, rồi tàn. Sau khi hoa tàn, cây cho quả, quả phù dung có hình cầu, lông màu vàng nhạt. Hạt có hình trứng.
Cây được trồng nhiều để trang trí nhất là những nơi như ban công, sân vườn, công viên hay trồng trong chậu cảnh. Đồng thời, lá và hoa tươi nếu được giã và đắp lên mụt nhọt có thể giúp giảm đau nhức, vỏ cây có thể dùng làm bện thừng hoặc làm giấy nhé.
Cây có lá to, mọc thành từng cụm vì thế cây dùng để làm cây bóng mát, chống bụi mùa hè hay tạo điểm nhấn ấn tượng cho không gian trồng cây, thu hút ánh nhìn của mọi người.
Thành phần hoa học của Hoa phù dung
Hoa phù dung có chứa Anthocyamin, Hyperin, Rutin, Isoquerecitin, Hyperoside, Quercitin, Spiraeoside, 4’-glucoside, Quercimeritrin, …Hoa và lá đều có chứa chất nhầy dính.
Hoa phù dung có khả năng độc đáo là thay đổi màu, do có chứa carotein và anthocyamin. Trong đó anthocyamin thay đổi theo sự biến đổi theo sự biến đổi của độ chua kiềm. Cụ thể như sau: khi hoa mới nở, anthocyamin không màu nên hoa có màu trắng. khi có ánh mặt trời tác động, anthocyamin có màu, độ chua tăng lên làm hoa đổi màu dần từ hồng sang đỏ thẫm.
Tác dụng chữa bệnh của Hoa phù dung
Không chỉ là lọai cây cho bóng mát, chống bụi vào mùa hè, là cây trang trí với màu sắc hoa độc đáo. Phù dung còn được biết đến với rất nhiều công dụng hữu ích từ hoa, lá, rễ và thậm chí là hạt. Theo đông y, phù dung có vị cay, tính mát, có tác dụng giải độc thanh nhiệt, chữa phù thũng, giảm đau,…Một số bài thuốc hay từ cây phù dung:
1. Chữa bỏng
Dùng 15g hoa phù dung, 9g thanh đại tán thành bột rồi trộn cùng dầu vừng, sau bôi hỗn hợp vào vết bỏng, ngày 3 lần. Hoặc đơn giản hơn là dùng một lượng vừa đủ hoa tươi ngâm trong dầu ăn cho đến khi hoa chìm thì bỏ bã, cho phần dầu đó vào bình đựng dùng dần, mỗi lần dùng bông thấm lên vết bỏng 2-3 lần trong ngày.
2. Chữa ung nhọt
Cho một lượng bằng nhau thương nhĩ tử (quả ké đầu ngựa) đốt tồn tínhvà lá phù dung khô đem nghiền mịn, rồi trộn đều với mật ong, để dùng dần. Một cách làm khác nữa là có thể trực tiếp đem lá hoặc hoa phù dung tươi giã nát và đắp vào mụn nhọt, nếu mụn mới sẽ đỡ đau và tiêu đi, nếu mụn chin thì sẽ nhanh vỡ mũ và khô.
3. Điều trị viêm khớp
Dùng 15g hoa phù dung với 15g đậu đỏ nhỏ hạt, nghiền nhỏ, trộn với mật ong và đắp lên chỗ khớp bị viêm. Liệu trình trong 5 ngày, mỗi ngày 1 lần vào buổi tối. Hoặc có thể thay bằng lá phù dung khô, tán bột trộn với mật ong và đắp.
4. Chữa bệnh ho ra máu
Sắc lấy nước uống từ 9-10 bông phù dung, ngày dùng 2-3 lần.
5. Kinh nguyệt ra nhiều
Cho 10-15g hoa phù dung mới nở, còn màu trắng phơi khô rồi sắc lấy nước với 200ml mước, cho đến khi chắt được còn 50ml, uống ngày 1 ngày. Liệu trình 7 ngày.
6. Đau mắt đỏ
Lá phù dung được phơi khô trong bóng râm, đem tán mịn trộn với nước tạo thành hộn hợp bột nhão, đắp lên 2 bên thái dương, dùng bang dính cố định, thay ngày 2-3 lần.
7. Chắp và lẹo mắt
Dùng 3g phù dung với 3g lá bạc hà tươi, rửa sạch và giã nát, đắp lên chỗ mắt bị chắp và lẹo, ngày thay 2-3 lần.
8. Chữa chứng sưng vú
Dùng 50g lá hoặc hoa phù dung tươi cùng 50g mầm húng dũi tươi, giã nát và đắp lên chỗ sưng 1 lần vào buổi trưa. Liệu trình 3 ngày liên tục.
9. Bệnh zona ( giời leo)
Lá hoặc hoa phù dung được phơi khô trong bóng râm, tán mịn trộn cùng giấm gạo và đắp lên vết thương, đắp 3-4 lần 1 ngày.
10. Bị tổn thương do chấn thương
Giã nát hoa phù dung tươi và đắp lên chỗ bị thương. Hoặc dùng hoa khô tán bột, trộn với giấm, rượu và nước trà thành dạng cao rồi đắp lên vết thương.
11. Chữa viêm kết mạc
Sắc lấy nước uống từ 9-30g hoa phù dung.
12. Cảm mạo
Hoa phù dung 30g, 3g hậu phác, sắc nhanh lần 1 và sắc chậm lần 2, trộn đều 2 lần và chia thành 3 lần uống trong ngày.
13. Chữa chín mé
Dùng 20g hoa hoặc lá phù dung tươi, 20g củ chuối tiêu, 20g rau sam tươi, 10g muối hột. Tất cả đem giã nát, gói vào gạc, ngày đắp 2 lần.Liệu trình 3-5 ngày.
14. Chữa vết thương do ong đốt, rắn không độc và côn trùng cắn
Hoa phù dung phơi trong bóng râm, tán bột trộn với dầu vừng hoặc dầu trà, rồi bôi vào vết thương.
15. Trị Viêm âm đạo
Lấy 1kg lá phù dung tươi rửa sạch, đun lấy nước, sau đó dùng để ngâm rửa hàng ngày, 1 lần 1 ngày.
16. Chữa viêm tuyến vú
Lấy lá, hoa hoặc rễ cây phù dung sắc lấy nước uống hoặc giã nát đắp vào vùng tổn thương.
17. Trị khí hư
Dùng 10 bông phù dung sắc lấy nước uống trong ngày.
18. Chữa ho do hư lao
Lấy 60-120g hoa phù dung, 30g lộc hàm thảo, 60g dường đỏ hầm cùng với tim và phổi lợn để ăn.
19. Chữa thống kinh
Dùng 7 cái đế hoa phù dung, sắc lấy nước, thêm chút đường phèn rồi uống.
20. Trẻ em hay bị đầy bụng do giun sán
Hoa phù dung mới nở, còn màu trắng đem phơi khô trong bóng râm, rồi thái nhỏ nấu canh với gan gà ăn hàng ngày.
Theo một kết quả nghiên cứu dược lý thực nghiệm cho thấy, dịch chiết 10% hoa phù dung có tác dụng ức chế mạnh đối với tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh, liên cầu khuẩn tan huyết. Và có khả năng ức chế ở mức độ nhất định đối với trực khuẩn thương hàn và coli.
Cách trồng hoa phù dung:
Phù dung là một loài cây ưa sáng, cần phân, chịu ẩm, chịu bóng, không chịu rét, trồng nơi đất pha cát, thoát nước. Nói chung trồng vào mùa mưa có thể thỏa mãn nhu cấu sinh trưởng.
Cây phù dung trồng chậu sau khi ra hoa phải tỉa cành. Đất chậu giữ hơi ẩm. Cây phù dung trồng ngoài vườn, trước mùa đông nên cắt hết cành. Mùa xuân năm sau đắp thêm đất, cắt cành già sẽ mọc cành mới.
Chăm sóc hoa phù dung cần sự tỉ mỉ và kiên trì để có những bông hoa phù dung như ý:
- Bón phân: Mỗi năm bón phân 1 lần, phân hữu cơ hay hóa học đều được. Khi bón cần đào rãnh xung quanh gốc, sau đó rắc phân lên và tưới nước, cuối cùng lại lấy đất đậy kín rãnh vào. Trong điều kiện bình thường, chỉ cần nước mưa là đủ cung cấp nước cho cây, trường hợp trời khô hạn thì chú ý kịp thời tưới nước cho cây.
- Tưới nước: Vào mùa hoa cần tưới đủ nước, nếu không cây sẽ bị tàn sớm. Đối với ở vùng khí hậu tương đối lạnh, vào mùa đông cần cắt bỏ toàn bộ cành, sau đó đặt đất lên đế chống chết rét. Đến tháng 4 năm sau thì bỏ đất đắp ra, cây sẽ tiếp tục ra cành mới, cho nhiều hoa.
- Tỉa cành: Đối với Phù dung trồng trong chậu, vào cuối tháng 10 cần chuyển cây vào trong nhà, nếu như muốn trồng tiếp thì có thể giữ lại toàn bộ cành lá, nếu muốn để sang năm trồng thì cắt bỏ toàn bộ cành, để lúc trồng lại cây sẽ mọc cành mới.
Nhiệt độ trong nhà kính đảm bảo 3 – 10°C, là cây có thể qua đông an toàn. Vào mùa đông, hàm lượng nước trong chậu khoảng 40% là được. Sau Thanh minh (ngày 4 tháng 4) lại chuyển ra ngoài nơi có ánh nắng. Do diện tích dinh dưỡng của đất trong chậu nhỏ, vì vậy trong thời kỳ sinh trưởng và ra hoa cần phải tiến hành bón phân tưới nước giống như những loại cây hoa cảnh khác.
Phương pháp nhân giống:
Có thể sử dụng phương pháp tách gốc, phương pháp giâm và phương pháp chôn cành.
- Tách gốc: Vào cuối tháng 2, tiến hành nhổ gốc cây lên, dùng dao sắc tách phần gốc ra, mỗi gốc có khoảng 4 – 5 mầm, trồng trong đất ẩm, trồng xong tưới nước. Khoảng 1 tuần sau thì cây có thể sinh trưởng, những cây sinh trưởng tốt có thể ra hoa ngay trong năm.
- Giâm cành: Vào mùa đông khi cây Phù dung rụng hết lá, tiến hành chặt toàn bộ cành phía trên, đoạn cách mặt đất 10 – 15cm, sau đó đem cắt thành đoạn giâm dài 10 – 15cm, cứ 50 cành bó thành 1 bó, sau đó chôn xuống đất nơi có ánh nắng và thoáng gió. Độ sâu của rãnh khoảng 40cm, rộng 50cm. Để bó cành giâm đặt vuông góc xuống rãnh trồng, sau đó dùng cát ẩm sạch phủ lên trên dày 10cm, cần chú ý giữ cho cát luôn ẩm. Đến mùa xuân năm sau, phần gốc sẽ lành, khi ấy có thể bỏ bó ra đem từng cành cắm lên luống giâm, cây sẽ dễ mọc.
- Chôn cành: Tháng 6 – 7, lấy những cành Phù dung dài bên ngoài vít chôn xuống dưới đất. Do cành rất dễ mọc rễ lên không cần cắt tách cành. 1 tháng sau là cành mọc rễ, 2 tháng sau có thể cắt ra khỏi cây mẹ. Nhổ cả cây lẫn rễ, đem chôn vào trong nhà kính hoặc trong hầm để qua đông. Đến mùa xuân năm sau thì đem cây ra trồng trên mặt đất.
Ứng dụng của cây hoa Phù Dung
Người ta thường ví hoa Phù Dung với hình ảnh “hồng nhan bạc phận:, tuy nhiên cây hoa phù dung được ứng dụng rất nhiều trong cuộc sống.
Cây hoa phù dung trong Trang trí cảnh quan
Cây hoa phù dung chính là một trong những cây bóng mát cho hoa đẹp và độc đáo nhất mà bạn nên sở hữu. Chúng không chỉ giúp bạn che mát , chống bụi mùa hè còn tạo điểm nhấn ấn tượng cho không gian trồng , thu hút mọi ánh nhìn xung quanh .
Cây hoa Phù Dung thuộc dạng cây bụi thấp, thường được trồng trang trí, làm điểm nhấn trong khu vườn hoặc biệt thự., công viên , đường phố
Lọ hoa phù dung cắm để bàn nơi cửa sổ , mang lại không gian sống tươi mới nhiều màu sắc
Mỗi buổi sớm mai, cây hoa Phù Dung nở rất nhiều hoa và chuyển màu theo thời gian tạo cảm giác mới mẻ cho cảnh quan của bạn.
Công dụng của Cây hoa phù dung trong y học
Cây hoa Phù Dung là một bài thuốc đông y: tất cả các bộ phận của cây Phù Dung đều được dùng làm thuốc: từ hoa, lá, vỏ và rễ…
- Lá Phù Dung: thường hái vào mùa hè, thu: cắt lấy phiến lá, phơi khô trong bóng râm (âm can) để thanh nhiệt, giải độc, mát gan.
- Hoa Phù Dung: thường hái vào khi hoa nở, đem phơi trong bóng râm hoặc sấy khô dùng dần có tác dụng chữa mụn nhọt, tiêu sưng…
- Để giữ bí mật về bài thuốc chữa mụn nhọt, tiêu sưng, giải độc mà thầy thuốc đặt tên cây hoa Phù Dung là Thanh Lương cao, Thanh Lộ tán……
Cây hoa Phù Dung là loại hoa quý, với đặc trưng đổi màu theo ngày thực sự là đặc điểm hiếm loài hoa nào có được.
Video Tạo dáng Cây cảnh & Bonsai cây hoa Phù Dung
Kết.
Trên đây, Báo Khuyến Nông đã chia sẻ đến các bạn một số thông tin về đặc điểm, công dụng, và cách trồng cây hoa Phù Dung. Hi vọng rằng bài viết trên đây sẽ cung cấp cho các bạn những thông tin bổ ích nhé!
