Cây Kế Sữa có tên khoa học là Silybum marianum, đây là cây có thân dài, mảnh, lá có gai và có bông màu đỏ tím ở đỉnh. Nhóm các thành phần hoạt tính có trong cây kế sữa được gọi chung là silymarin có đặc tính chống oxy hóa, kháng vi-rút và chống viêm. Cây kế sữa được sử dụng như một loại như một thảo dược để điều trị các bệnh về gan và túi mật. Cùng tìm hiểu chi tiết hơn về dược liệu này qua bài viết dưới đây để sử dụng trong cuộc sống.
Giới thiệu chung về Cây Kế Sữa
Tên gọi khác: Cây đức mẹ, cây kế thánh, cây cúc gai
Tên khoa học: Silybum marianum (L) Gaertn
Họ: Cúc Asteraceae
Bộ phận dùng: Toàn cây hoặc quả
Ở Việt Nam, kế sữa rất hiếm thấy và hầu như không được đề cập trong danh sách “Cây cỏ Việt Nam”, chủ yếu được nhập trồng.
Đặc điểm thực vật
Loại cây này có những đặc điểm sau đây:
- Tổng thể: Cây cao 30 – 150cm, thân thẳng phân nhánh, rễ trụ to, dài và dày
- Lá: Màu xanh, không có lá kèm, bóng loáng, có nhiều đốm trắng dọc theo gân, mép có răng dạng gai, gai có màu vàng, nhọn. Lá trên nhỏ ôm lấy thân, lá dưới to có phiến chia thùy và có cuống.
- Hoa: Cụm hoa đầu mọc đơn độc, rộng 3 – 8ccm, hoa màu tía, mỗi hoa đều có 5 cánh, 5 nhị và bầu một ô với 2 lá noãn, 2 vòi nhụy. Hoa ra vào tháng 5 – tháng 8 của năm thứ 2.
- Quả: Màu đen bóng có viền vàng nhiều hoặc ít.
Phân bố
Được biết, cây kế sữa phân bố ở:
- Vùng Địa trung hải, vùng nam nước Pháp, vùng nam và Trung Châu Âu, Bắc Phi, Trung và Đông châu Á, Bắc và Nam Mỹ…
- Được nhập trồng ở Việt Nam, cây ưa đất tốt.
Cách trồng, thu hái
Cách trồng: Được trồng bằng cách gieo hạt trực tiếp xuống đất, thích hợp ở các vùng đất khô ráo, nhiều ánh sáng mặt trời
Thu hái: Cây kế sữa ở Việt Nam trưởng thành cao từ 1,2 – 3m, bông màu đỏ tím, trái nhỏ, vỏ cứng màu nâu bóng, nhiều chấm. Toàn thân và lá có những gai nhỏ li ti đâm vào da rất nhức. Khi thu hái cây và cụm hoa phải mang bao tay dày. Tiếp đó mang đi phơi khô, nếu cần lấy quả thì đập lấy quả.
Thành phần hóa học
Theo các nghiên cứu khoa học, các hoạt chất trong cây kế sữa bao gồm:
- Trong quả có chứa glucose, pentose, một ít tanin catechic, một chất màu, một chất đắng, một chất cay, các histamin và tyramine, một ít phyto melanin.
- Đặc biệt, kế sữa còn chứa một nhóm hỗn hợp là flavonolignans gồm silydianin, silychristin, silibinin có tên chung là silymarin. Nếu được bào chế đúng cách, hạt và trái cây kế sẽ thường chứa khoảng 70 – 80% chất flavonolignans.
Công dụng
- Điều trị gan nhiễm mỡ
- Tăng cường khử độc gan
- Bảo vệ tế bào gan
- Điều trị viêm gan
- Tăng cường đáp ứng sinh miễn dịch
- Kích thích tái tạo tế bào gan
- Điều trị xơ vữa động mạch
- Trị tiểu đường
- Trị ung thư
Vị thuốc kế sữa
Kế sữa được ủy ban EU và WHO công nhận là có tác dụng trong việc điều trị các rối loạn tiêu hóa, một tập hợp các triệu chứng tiêu hóa có liên quan đến chức năng của hệ thống gan mật.
Tính vị
Vị đắng, tính hàn.
Tác dụng dược lý
Có tác dụng hạ nhiệt, cầm máu, trừ lỵ, làm tăng huyết áp, giảm các cơn dau suyễn và ho, đau gan. Nếu bạn thắc mắc cây kế sữa có tác dụng gì, trị bệnh gì thì câu trả lời là:
- Chữa bệnh gan: Chất silymarin trong kết sữa có khả năng ổn định tế bào gan, kích thích RNA polymerase hoạt động để tổng hợp protein ở tế bào gan. Ngoài ra, nó cũng hỗ trợ điều trị xơ gan, sửa chữa các tế bào bị tổn thương và tăng cường phát triển tế bào mới.
- Điều trị xơ vữa động mạch: Nhờ vào khả năng điều chỉnh nồng độ cholesterol, làm sạch máu, ngăn chặn các tổn thương oxy hóa trong thành động mạch.
- Phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư: Chất antioxidant trong hợp chất silymarin còn có khả năng ức chế sự phát triển của khối u di căn.
- Kiểm soát bệnh tiểu đường nhờ chất silymarin
- Chống nắng cho da: Trong hợp chất silymarin có chứa phytochemical có tác dụng ức chế tia UV.
- Chống lão hóa: Do giàu hoạt chất oxy hóa, các chiết xuất cây kế sữa còn có khả năng chống oxy hóa mạnh, giúp trung hòa gốc tự do, ngăn chặn chứng lão hóa da.
Chiết xuất cây kế sữa
Kế sữa thường được bào chế dưới dạng:
- Viên nang thảo mộc khô (mỗi viên khoảng 120 – 140 mg silymarin)
- Chiết xuất lỏng
- Thuốc rượu
- Phức hợp silymarin phosphatidylcholine
Cách dùng và liều lượng
Đối với người trên 18 tuổi
- Bệnh nhân viêm gan do virus cấp tính: 160 – 800mg silymarin, uống 3 lần/ngày, chia đều để dùng trong 3 tuần.
- Viêm mũi dị ứng: 140mg, dùng 3 lần/ngày, uống liên tục trong một tháng.
- Chống oxy hóa: 140mg, uống 3 lần/ngày, liên tục trong 3 tuần.
- Hỗ trợ trị xơ gan: 160 – 800mg, uống 2 – 3 lần/ngày, kiên trì sử dụng trong 2 năm.
- Đái tháo đường (loại 2): 200 – 230mg, uống 1 – 3 lần/ngày trong 4 tuần.
- Gan tổn thương do thuốc hoặc chất độc: 160 – 800mg/, uống 3 lần/ngày trong 15 ngày.
- Bệnh thận tiểu đường: 140mg, uống 3 lần/ngày, trong 3 tháng.
- Cholesterol cao: 200 – 600mg, uống 1 – 3 lần/ngày, dùng trong 4 tháng.
Đối với trẻ dưới 18 tuổi
- Trường hợp tổn thương gan do thuốc hoặc chất độc: 80 – 320 mg, uống 1 lần/ngày trong 28 ngày.
Kiêng kỵ
- Không dùng cho trẻ em
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cho phụ nữ mang thai và đang cho con bú.
Bài thuốc sử dụng cây kế sữa
Tác dụng của cây kế sữa với gan
Tác dụng của cây kế sữa được biết đến nhiều nhất đó chính là bảo vệ lá gan. Loại cây này thường được sử dụng như một liệu pháp bổ sung cho những người bị các vấn đề về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan do rượu bia, tổn thương gan hay thậm chí là ung thư gan.
Theo các nhà khoa học, hợp chất Silymarin có trong cây kế sữa có tác dụng giữ các độc tố trong máu không bám vào tế bào gan, giúp trung hòa các gốc tự do và giải độc gan.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu y học về cây kế sữa cũng cho thấy, hoạt chất Silymarin có thể giúp giảm viêm, giảm các triệu chứng của các bệnh về gan như xơ gan, vàng da, gan nhiễm mỡ…
Ngoài ra, nó cũng có thể kéo dài thêm một phần nào tuổi thọ cho những người bị xơ gan do rượu.
Bảo vệ xương
Mặc dù chỉ mới được chứng minh qua các nghiên cứu trên động vật ở trong phòng thí nghiệm thế nhưng các nhà khoa học vẫn tin tưởng rằng loại cây này có thể giúp ngăn ngừa tình trạng loãng xương cho phụ nữ mãn kinh
Thúc đẩy tuyến sữa mẹ
Một nghiên cứu ngẫu nhiên cho thấy những phụ nữ đang cho con bú nếu sử dụng 420mg Silymarin trong 63 ngày sẽ có thể tiết ra lượng sữa nhiều hơn 64%. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một nghiên cứu lâm sàng có sẵn duy nhất và điều này vẫn cần các nhà khoa học nghiên cứu sâu hơn để xác nhận kết quả.
Những lưu ý khi sử dụng cây kế sữa
Không tự ý sử dụng mà nên tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hoặc bác sĩ. Đặc biệt là khi:
- Đang dùng các loại thuốc điều trị khác
- Có dị ứng với thành phần trong kế sữa
- Có bệnh lý, rối loạn khác
- Đang mang thai hoặc cho con bú
Trên đây là những thông tin liên quan đến đặc điểm, công dụng chữa bệnh của Cây Kế Sữa do baokhuyennong.com đã tổng hợp và chia sẻ đến các bạn. Cây Kế Sữa là vị thuốc với nhiều công dụng đối sức khỏe. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có nhiều nghiên cứu về công dụng cũng như tác dụng y học của dược liệu. Do đó, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ hoặc thầy thuốc y học cổ truyền trước khi sử dụng. Không nên tự ý sử dụng dược liệu để tránh những rủi ro không mong muốn.
