Bồ Công Anh là loài thực vật khá gần gũi và thân quen với nhiều người bởi sự có mặt ở hầu hết mọi nơi. Thực tế, khá nhiều người lầm tưởng đây chỉ là giống cỏ dại ven đường mà không hề biết cả rễ, thân, lá và hoa bồ công anh là nguyên liệu trong những bài thuốc cổ phương để giải quyết nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn đọc có cái nhìn rõ nét hơn về loại cây này.
Cây bồ công anh là cây gì?
Cây Bồ công anh có tên khoa học là Lactuca indica L., Họ Cúc – Asteraceae. Trong dân gian bồ công anh còn được gọi là cây Bồ cóc, Diếp hoang, Diếp dại, Mũi mác hay cây Diếp trời.
Đặc điểm cây bồ công anh
Cây bồ công anh thường nhỏ, cao từ 0,6 – 1,0m, thân mọc thẳng, nhẵn và không cành. Lá dài 30cm rộng 5 – 6cm, mép có răng cưa thưa. Trong lá và thân đều có nhũ dịch màu trắng đục như sữa. Bồ công anh phân bố rải rác ở hầu hết tất cả các nước thuộc vùng ấm của Châu Á như: Thái Lan, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ…
Ở nước ta, cây bồ công anh thường mọc hoang, tập trung nhiều nhiều ở các tỉnh phía Bắc hoặc những nơi có đất đai ẩm ướt, vườn, ven đường, hoặc các bãi sông. Loại cây này cũng chỉ mọc ở những nơi có độ cao dưới 1000m.
Cây bồ công anh là một loại cây ưa đất ẩm, thường được trồng vào tháng 3-4 hoặc tháng 9-10. Trồng bằng mấu gốc, sau 4 tháng là có thể thu hoạch. Bộ phận dùng, chế biến của bồ công anh thường là lá tươi hoặc sấy khô, có thể dùng cả cây, bỏ rễ, cắt nhỏ và phơi khô để dùng.
Cây bồ công anh có mấy loại?
Cây bồ công được phân ra làm 3 loại chính: cây bồ công anh Việt Nam, bồ công anh Trung Quốc và cây chỉ thiên.
Cây Bồ công anh Việt Nam hay còn được gọi Rau bồ cóc, Diếp hoang, Diếp dại, Mót mét, Mũi mác, Diếp trời, Rau mũi cày. Tên khoa học Lactuca indica L. Thuộc Chi Rau diếp (Lactuca), Họ Cúc (Asteraceae). Đây là giống cây thường được tìm thấy phổ biến ở miền Bắc và bắc Trung bộ.
Cây Bồ công anh Trung Quốc là loại cây bồ công được ghi trong các sách Trung Quốc. Còn gọi là cây Bồ công anh lùn, có tên khoa học Taraxacum officinale F. H. Wigg. Thuộc Chi Chi Taraxacum G. H. Weber ex Wigg., Họ Cúc (Asteraceae).
Cây Chỉ thiên, được nhân dân một số vùng ở Miền Nam gọi là cây bồ công anh và dùng như bồ công anh Trung Quốc. Trong dân gian gọi là cây Thổi lửa, cỏ Lưỡi mèo, cỏ Lưỡi chó, Co tát nai (dân tộc Thái), Nhả đản (dân tộc Tày)…Trong các sách Trung dược, cây có tên là “Khổ địa đảm”, “Thiên giới thái”, “Thổ sài hồ”, “Thổ bồ công anh”, “Xuy hỏa căn” (rễ Thổi lửa), “Thiết tảo trửu” (cái Chổi sắt) …
Tác dụng tuyệt với của Bồ Công Anh
Dưới đây là một số tác dụng chữa bệnh tiêu biểu của cây mà bạn nên biết:
ác dụng bảo vệ xương của bồ công anh
Canxi là yếu tố quan trọng cấu thành nên xương và răng, đồng thời tham gia vào quá trình dẫn truyền thần kinh, đông máu, điều hòa hormone và co thắt cơ. Theo đó, bồ công anh là nguồn cung cấp khoáng chất này rất dồi dào. Thống kê loại thực vật này có thể mang lại 10% nhu cầu canxi khuyến nghị trong ngày cho bạn.
Ngoài canxi, bồ công anh còn sở hữu nhiều chất chống oxy hóa, điển hình là vitamin C và luteolin. Do vậy, việc uống trà hay ăn lá bồ công anh có thể giúp bảo vệ xương khỏi tác hại của gốc tự do, đồng thời ngăn ngừa sâu răng, chứng co thắt cơ, cao huyết áp và thiếu hụt canxi.
Là nguồn cung cấp vitamin K dồi dào
Vitamin K là loại vitamin tan trong dầu vô cùng thiết yếu với cơ thể, bởi nó đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương khớp và tim mạch. Điều đáng ngạc nhiên là bồ công anh cung cấp khoảng 500% giá trị vitamin K hằng ngày cho cơ thể. Do đó, việc tiêu thụ loài thực vật này hoàn toàn là phương thức hữu hiệu giúp ngăn ngừa việc thiếu hụt vitamin K. Nói thêm là dưỡng chất này còn nổi bật với lợi ích chống đông máu. Ngoài ra, nó còn giữ vai trò đảm bảo chức năng của não bộ và thúc đẩy hoạt động trao đổi chất.
Không những thế, vitamin K còn giúp cải thiện sức khỏe xương khớp và giảm nguy cơ gãy xương, đặc biệt với đối tượng là phụ nữ hậu mãn kinh và bị loãng xương.
Vitamin K cũng có ích cho thời kỳ kinh nguyệt nhờ khả năng đông máu. Gần đây, dưỡng chất này còn được chú ý nhờ các đặc tính trong điều trị ung thư, các nhà khoa học nhận thấy việc bổ sung vitamin K giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, dạ dày, kết tràng, mũi và miệng. Theo đó, một nghiên cứu được tiến hành với hơn 7.000 đối tượng tham gia vào năm 2014 cho thấy vitamin K giúp hạn chế đáng kể nguy cơ ung thư và tử vong do các bệnh lý tim mạch.
Cây bồ công anh giúp thanh lọc gan
Gan có chức năng sản xuất mật giúp enzyme phân tách chất béo trong cơ thể thành axit béo, ngoài ra còn đảm nhiệm vai trò lọc và giải độc máu. Gan còn giúp phân tách và dự trữ axit amino, tổng hợp và chuyển hóa cholesterol và chất béo, dự trữ glucozo, giữ cho các cơ quan bên trong hoạt động đúng. Vitamin và chất dinh dưỡng có trong bồ công anh giúp lọc gan và giúp gan hoạt động hiệu quả.
Bên cạnh đó, bồ công anh giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt do khả năng duy trì lượng mật phù hợp. Bồ công anh giúp bổ sung vitamin C, giảm sưng, hấp thụ chất khoáng tốt hơn và ngăn ngừa phát triển các loại bệnh.
Chữa trị bệnh tiểu đường
Trà bồ công anh giúp bệnh nhân tiểu đường kích thích quá trình sản sinh insulin trong tủy và giữ lượng đường trong máu ở mức thấp. Nếu tụy không sản sinh đủ lượng insulin cần thiết hay các tế bào không xử lý insulin đúng cách sẽ gây ra bệnh tiểu đường. Ngoài ra, nếu glucose không được dùng phù hợp thì sẽ tích tụ trong dòng máu và gây lượng đường hay glucose trong máu tăng cao.
Để chống lại bệnh tiểu đường, bạn có thể dùng trà bồ công anh để loại bỏ lượng đường dư thừa trong cơ thể.
Tác dụng chống nhiễm trùng da của cây bồ công anh
Nhiễm trùng da do vết thương hay vết cắt có thể gây ra nhiều biến chứng quan trọng. Do vậy, chúng ta cần phòng ngừa tình trạng này bằng các phương pháp khử trùng, trong đó có cả việc sử dụng bồ công anh. Phần sáp lỏng xuất hiện khi bạn chạm vào thân của cây bồ công anh được chứng minh là có tác dụng sát trùng, trừ sâu và diệt nấm, loại bỏ vi khuẩn trên làn da. Ngoài ra, bạn có thể dùng sáp bồ công anh để giảm ngứa hay kích thích do chàm, bệnh ecpet mảng tròn, vảy nến và nhiễm trùng da.
Giàu chất chống oxy hóa
Một trong những lợi ích quan trọng khác của bồ công anh là chứa nhiều chất chống oxy hóa. Thành phần này giúp ngăn ngừa các loại tổn thương tế bào, đặc biệt là các tổn thương do gốc tự do gây ra. Cơ thể sử dụng chất chống oxy hóa để đánh bại sự phá hủy gốc tự do, gây nhiều nguy hiểm cho mô cơ thể và liên kết với ung thư cũng như lão hóa nhanh.
May mắn thay, bồ công anh giúp cơ thể tránh tổn thương tế bào do gốc tự do. Thực tế, một nghiên cứu tiến hành vào năm 2011 của Đại học Windsor Canada cho thấy rễ bồ công anh giúp tiêu diệt các loại ung thư khác nhau do khả năng chống lại sự phá hủy gốc tự do.
Cung cấp nhiều chất xơ
Bồ công anh chứa nhiều chất xơ, giúp hệ tiêu hóa và sức khỏe ruột khỏe mạnh. Chất xơ giúp vận chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa, giúp tối ưu quá trình hoạt động. Chất xơ có tác dụng chống táo bón vì khi vào ruột chất xơ hút nhiều dịch, tăng khối lượng của phân và kích thích để tống phân ra ngoài.
Ngoài ra, chế độ ăn giàu chất xơ giúp giảm nguy cơ béo phì, đau tim, tiểu đường, các loại ung thư, phòng ngừa bệnh tim, hội chứng ruột kích thích và sỏi thận. Một vài nghiên cứu cho thấy phụ nữ mãn kinh hay tiền kinh nguyệt có thể giảm các triệu chứng bằng cách ăn nhiều chất xơ.
Dồi dào nguồn vitamin A
Vitamin A đóng vai trò quan trọng giúp duy trì đôi mắt khỏe mạnh, chức năng thần kinh và sức khỏe da. Vitamin A là chất chống oxy hóa, giúp giảm sưng bằng cách chống lại sự phá hủy gốc tự do. Một ly trà bồ công anh chứa 100% giá trị vitamin A hằng ngày, vì vậy bạn có thể ngừa lão hóa nhanh, viêm đường hô hấp hay cải thiện mắt bằng một ly trà hằng ngày.
Vitamin A còn hỗ trợ hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe da và ngăn ngừa ung thư. Với phụ nữ mang thai, hấp thu đủ vitamin A là rất cần thiết, đặc biệt trong tháng thứ ba. Phụ nữ mang thai có thể mất thị giác vào ban đêm nếu thiếu vitamin A. Vì vậy, bổ sung vitamin A là điều cần thiết trong quá trình mang thai.
Tác dụng lợi tiểu của bồ công anh
Rễ cây bồ công anh giúp lợi tiểu tự nhiên, thúc đẩy quá trình thải độc của gan. Ngoài ra, loại thực vật này còn giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, duy trì lượng đường trong máu ổn định, giảm ợ nóng và các vấn đề tiêu hóa khác.
Bồ công anh giúp giảm axit uric và kích thích quá trình sản xuất nước tiểu, chống nhiễm khuẩn trong đường tiêu hóa rất tốt và có lợi cho cơ quan sinh sản.
Ngoài ra, đối với các bệnh nhân có nguy cơ ung thư bàng quang, việc sử dụng bồ công anh thường xuyên giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh vì tác dụng lợi tiểu của loài thực vật này. Lượng nước tiểu được bài tiết ra tăng sẽ giúp loại bỏ chất độc hại bên trong cơ thể và không tích tụ ở bàng quang, từ đó giảm nguy cơ ung thư.
Ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu
Trà bồ công anh giúp ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu cũng như các chứng rối loạn bàng quang, các vấn đề ở thận và nang ở cơ quan sinh sản.
Ngoài ra, uống hỗn hợp rễ và lá cây bồ công anh cùng với một loại thảo dược khác gọi là uva ursi sẽ giúp giảm nhiễm trùng đường tiết niệu ở phụ nữ. Sự kết hợp này là do khả năng tiêu diệt vi khuẩn của thảo dược uva ursi và tác dụng lợi tiểu, chống viêm của bồ công anh.
Điều cần thận trọng khi sử dụng bồ công anh
Bảo quản bồ công anh ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm và ánh sáng chiếu trực tiếp.
Trong khi sử dụng bồ công anh, bạn nên theo dõi các phản ứng của cơ thể như mẫn cảm và viêm da tiếp xúc. Nếu các triệu chứng này xuất hiện, bạn hãy ngưng sử dụng và thay thế bằng thuốc kháng histamin hoặc các biện pháp khác thích hợp hơn dưới sự tư vấn của bác sĩ.
Mức độ an toàn của bồ công anh như thế nào?
Không nên dùng bồ công anh nếu bạn thuộc những đối tượng sau:
- Trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú
- Những người mẫn cảm với loại thảo dược này
- Người có bệnh đái tháo đường, mất cân bằng điện – nước sinh lý, tăng huyết áp hoặc suy tim sung huyết
- Người mắc hội chứng ruột kích thích, bệnh tiêu hóa, tắc nghẽn ống dẫn mật, tắc ruột hoặc dị ứng nhựa cao su.
Bồ công anh có thể tương tác với những gì?
Dùng bồ công anh chung với thuốc kháng sinh có thể làm giảm hiệu quả của một số thuốc kháng sinh.
Bồ công anh có chứa một lượng đáng kể kali. Một số thuốc lợi tiểu cũng có tác dụng tăng nồng độ kali trong cơ thể. Dùng bồ công anh có thể làm mất cân bằng khoáng chất trong cơ thể.
Bồ công anh có thể giảm độ thẩm thấu thuốc của gan.
Trên đây là những thông tin liên quan đến đặc điểm, công dụng chữa bệnh của Bồ Công Anh do baokhuyennong.com đã tổng hợp và chia sẻ đến các bạn. Để dùng thuốc an toàn và hiệu quả, bạn nên thực hiện các bài thuốc theo hướng dẫn của lương y hoặc đến phòng khám Đông y để được bắt mạch, kê đơn.
